Türkiye’de doktor göçü, 2020’den bu yana artmaya devam ediyor. Türk Tabipleri Birliği’nin (TTB) bilgilerine nazaran, 2024 yılında yurt dışında çalışmak için 2 bin 692 tabip, Güzel Hal Evrakı aldı. Hasta mobbingi ve meslek değersizleştirmesinin tabip göçünü artırdığına dikkati çeken TTB Merkez Kurul Üyesi Nilüfer Ustael, “5 dakikada bir muayene baskısı, maaşların yetersizliği, toplumsal hayatta yoksulluk nedeniyle üstlerindeki baskı, uzun çalışma müddetleri, bunların hepsi doktorların üzerinde önemli baskı yaratıyor. Kişi başı hasta muayene sayısı, OECD ülkelerinde olmayacak kadar yüksek. Hastanın bundan faydalanım seviyesi de çok düşük. Hasta ve tabip karşı karşıya getiriliyor, bu da şiddeti doğuruyor. Bu sistemden ne doktor ne de hasta memnun” tabirini kullandı.
Türk Tabipleri Birliği’nin (TTB) bilgilerine nazaran, 2020’de 931, 2021’de bin 405, 2022’de 2 bin 685, 2023’te 3 bin 25, 2024’te ise 2 bin 692 doktor yurt dışına çıkmak için Uygun Hal Belgesi’ne başvurdu. TTB Merkez Kurul Üyesi Nilüfer Ustael, doktor göçüne ait ANKA Haber Ajansı’na değerlendirmelerde bulundu.
Geçen seneye oranla 2024’te Güzel Hal Evrakı alan doktor sayısında yaşanan düşüşün doktorların yurt dışına gitmekten vazgeçtiği manasına gelmediğini belirten Ustael, bu durumun Avrupa ülkelerindeki vize uygulamasından kaynaklandığını söyledi. Türkiye’deki şartların herkes için zor olduğunu ancak tıp fakültesi okuyan öğrenciler ve doktorlar için ek bir zorluğu olduğuna değinen Ustael, doktorların tahlili yurt dışına gitmekte bulduğunu söyledi. Tıp fakültesi öğrencilerinin de yurt dışına gitmek için Almanca lisan kursuna ağır ilgi gösterdiğine dikkati çeken Ustael, her yerde tıp fakültesi açılması ile verilen eğitimin niteliğinin giderek düştüğünü kaydetti.
Hekimlerin üzerinde önemli bir baskı olduğunu ve mesleğin değersizleştirildiğini vurgulayan Ustael, şunları söyledi:
“Hasta, hoca, akran mobbingi, mesleğin değersizleşmesiyle birlikte kendini bedelsiz hissetme, meslekten ve ülkeden uzaklaşma muhtaçlığı doğuruyor. Bunun dışında tıp fakültesi bittiğinde mecbur hizmetimiz var, o şartlar eskisi üzere değil gitgide zorlaşıyor. Bu ülkede evvelden uygulanan hukuk ve özlük hakları gitgide kaybediliyor. Mecbur hizmet sırasındaki süreksiz vazifeler, erkek doktorlar için 2 gün öncesinden bildirilip uygulanan hudut dışı misyonlar, mecbur hizmete gitmemek yahut istifa etmek tarafında hareket etmelerini sağlıyor. Bu da hekimlik üzerinde önemli bir baskı. Bir de TUS üzere dünyanın en ağır imtihanlarından biri var ama bu imtihanın da kendine nazaran bir standart çizgisi yok. Takımlar bazen iki kat artıyor bazen de iki kat azalıyor. Tıpkı biçimde bir kliniğin bir periyot 20 asistanı oluyor, bir sonraki devir 10 asistanı oluyor. Oradaki iş gücü ve eğitimde de standardizasyon sağlanmıyor. Asistan doktor kamu hizmeti veren bir tabiptir, 5 dakikada bir muayene baskısı, maaşların yetersizliği, toplumsal hayatta yoksulluk nedeniyle üstlerindeki baskı, uzun çalışma müddetleri, bunların hepsi doktorların üzerinde önemli baskı yaratıyor.”
Gidemeyen hekimler ruhsal sorunlar yaşıyor
Bu baskılar sonucunda tabiplerin Türkiye’de kalmak istemediğine değinen Nilüfer Ustael, yurt dışında tabiplerin kendilerini pahalı hissettikleri bir hayat yaşadığını ve maddi bir dert gütmediklerini lisana getirdi. Yurt dışına çıkamayanların da önemli ruhsal sorunlar yaşadığına değinen Ustael, “Gidemeyen arkadaşlar için de çok fazla depresyon bulgular, toplumsal hayattan izolasyon ve özkıyıma kadar giden durumları hiç yaşamadığımız kadar yaşıyoruz. Özkıyımı çok fazla konuşmak bizim canımızı acıtıyor. Bununla ilgili kelam söylemek, bunla ilgili önemli araştırmaları olan Türk Psikiyatri Derneği’miz ve UDEK, Türk Tabipleri Biriği’nin uzmanlık derneklerinden bilgi almak daha hakikat olur. Geldiğimiz noktada tabip göçü, doktorun mesleğinden uzaklaşma isteği çk fazla bunun masaya yatırılıp konuşulması gerekiyor” diye konuştu.
“Hasta ve doktor karşı karşıya getiriliyor, bu da şiddeti doğuruyor”
Kamu hastanelerinin kapatılıp kent hastanelerinin açılmasının hem hastayı hem tabibi etkilediğine değinen Ustael, şöyle devam etti:
“Son yıllarda sıhhatte dönüşümden sonra kışkırtılmış sıhhat talebi var. Bu talebin bir öteki nedeni de hastaların da mutsuz olması. Siz uzun mühlet uğraşıp bir randevu alıyorsunuz sonra bu hastaneye ulaşıyorsunuz, bu hasta için de bir eziyet. Size ayrılan müddet 5 dakika. 5 dakikada isminizi ve şikayetinizi söyleyebilirsiniz. Tabip sizin geçmişinizi, kullandığınız ilaçları, şikayetlerinizi, şikayetleriniz hasebiyle daha evvel nereye gittiğinizi, hangi tedaviyi aldığınızı anlaması 5 dakika sürer. Bu 5 dakikaya bunları sığdıracak, muayenenizi yapacak, muayeneden sonra size bir teşhis koyacak, sizin tedavinizi düzenleyecek, bunu anlamanızı sağlayacak. Herkesi birebir eğitim seviyesinde düşünmeyin, yaşlı ve eğitim seviyesi daha düşük hastalarımız var. Bunları anlatacak ve hastayı dışarı çıkaracak. Bunları 5 dakikada asla yapamıyoruz. Sonra da hastaların şiddetine uğramamak için ileri tetkikler isteniyor. Hiçbir ülkede olmayacak kadar tomografi ve MR ileri tetkik talepleri var. Zira doktorun hastayı anlaması ve teşhis koyması, olağan ve alt basamaklarda mümkün değil. Hastalar uygun bir sonuca ulaşıp bir türlü tedavi olamıyor. Bugün bir hastaneye giden hasta öbür gün öbür hastaneyi tercih ediyor. Kişi başı hasta muayene sayısı, OECD ülkelerinde olmayacak kadar yüksek. Hastanın bundan faydalanım seviyesi de çok düşük. Hasebiyle hasta ve tabip karşı karşıya getiriliyor, bu da şiddeti doğuruyor. Bu sistemden ne tabip ne de hasta şad. Ülke kaynakları da efektif bir halde kullanılmamış oluyor.”
Şehir hastanelerinin kurulmasını en baştan Türk Tabipleri Birliği olarak eleştirdiklerini lisana getiren Ustael, bu kurumların bir ‘kar emeli güttüğünü’ söyledi. Ankara’da birçok hastanenin şehir hastanesi açılması hasebiyle kapandığını fakat yatak kapasitesinin artmadığını belirten Ustael, bunların sonucunda hastaların özel hastanelere yöneldiğini vurguladı. Sıhhat sisteminda yaşanan meseleler sonucunda da Yenidoğan Çetesi üzere skandallar olduğuna değinen Ustael, genç doktorların bu sebeplerden ötürü ülkeyi terk ettiğini kelamlarına ekledi.