3.600 yıllık sır çözüldü! Mumyaların yanındaki büyük sır
Çin’in kuzeybatısındaki Taklamakan Çölü’nde bulunan 3.600 yıllık Bronz Çağı mezarları, insanlık tarihinin en eski peynir örneğini gün yüzüne çıkardı.
Bilim insanlarının gerçekleştirdiği çığır açan bir DNA tahlili, Xiaohe halkına ilişkin mumyaların baş ve boyun bölgelerine yerleştirilmiş gizemli beyaz hususun kefir peyniri olduğunu ortaya koydu. Bu keşif, antik insanların mikrobiyal süreçleri nasıl ustalıkla kullandığını ve beslenme alışkanlıklarını anlamak için yeni bir pencere açtı.
Pekin’deki Omurgalı Paleontolojisi ve Paleoantropoloji Enstitüsü’nden paleogenetikçi Prof. Qiaomei Fu liderliğindeki araştırma grubu, Tarım Havzası’nda yer alan Xiaohe mezarlığında bulunan peynir kalıntılarını inceledi.
Yaklaşık on yıl evvel keşfedilen bu kalıntılar, çölün kurak şartları sayesinde doğal olarak mumyalanmış cesetlerin yanında korundu.
Araştırmacılar, peynir örneklerinde keçi ve sığır DNA’sı tespit ederken, günümüzde kefir üretiminde kullanılan probiyotik bakteri Lactobacillus kefiranofaciens’in izlerine rastladı. Bu bulgu, antik Xiaohe halkının çağdaş kefir üretimine misal usuller kullandığını gösterdi.
Harvard Üniversitesi’nden antropolog Prof. Christina Warinner, “Bu keşif, antik toplulukların fermantasyon süreçlerini nasıl denetim ettiğini ve süt eserlerini uzun müddet saklamak için geliştirdikleri teknikleri anlamamızı sağlıyor” dedi. Warinner’a nazaran, soğutma teknolojisinin olmadığı bir devirde süt, birkaç saat içinde fermente olmaya başlıyordu ve bu süreç, peynir üretimini kaçınılmaz kılıyordu.
Xiaohe mezarlarında bulunan peynirin, ölülere seyahatlerinde eşlik etmesi için bir tıp “yol atıştırmalığı” olarak gömüldüğü düşünülüyor.
Araştırma, Cell mecmuasında yayımlanarak antik DNA çalışmalarında yeni bir devrin kapısını araladı. Fu ve takımı, peynirdeki bakterilerin 3.600 yıl boyunca nasıl evrimleştiğini inceleyerek, günümüzde Rusya ve Tibet kökenli Lactobacillus bakterileriyle antik örnekler ortasında genetik irtibatlar kurdu.
Tibet kökenli daha az bilinen bir bakteri kümesiyle ilişkilendirilen bu bulgu, probiyotik bakterilerin tarihi evrimine dair kıymetli ipuçları sundu.
İsviçre’deki Bern Üniversitesi’nden mikrobiyolog Dr. Markus Fischer, “Bu çalışma, antik besin kalıntılarının sırf beslenme alışkanlıklarını değil, tıpkı vakitte mikrobiyal ekosistemlerin evrimini anlamak için ne kadar kritik olduğunu gösteriyor” yorumunda bulundu. Fischer, Xiaohe halkının Orta Doğu ve Yunanistan’daki klasik peynir imal prosedürlerinden farklı olarak tek bir hayvan tipinden süt kullandığını, bu tercihin ise kültürel yahut çevresel faktörlere bağlı olabileceğini belirtti.Bu keşif, peynir imalinin kökenlerine dair mevcut bilgileri de zenginleştirdi.
Arkeolojik deliller, süt eserlerinin 9.000 yıl evvel Anadolu ve Levant bölgesinde kullanılmaya başlandığını gösterdi. Fakat Xiaohe mezarlarında bulunan 3.600 yıllık kefir peyniri, bugüne kadar keşfedilen en eski direkt peynir örneği olarak öne çıktı.
Araştırmacılar, bu çeşit antik DNA tahlillerinin, insanlık tarihinin beslenme ve kültürel pratiklerini anlamada ihtilal yaratabileceğini vurguladı.
Qiaomei Fu, “Xiaohe halkının genetik olarak izole olmasına karşın farklı kültürel tesirlerle iç içe olduğunu görüyoruz. Bu, antik toplulukların ne kadar karmaşık ve ilişkili olduğunu gösteriyor” dedi.
Taklamakan Çölü’ndeki bu harika keşif, antik DNA teknolojisinin gücünü bir sefer daha ortaya koyarken, insanlık tarihinin lezzetli bir modülünü tekrar canlandırdı.
