Havacılık güvenliğinde GPS krizi büyüyor: Rusya iddialara cevap verdi

Baltık Denizi üzerinde son yıllarda önemli artış gösteren GPS sinyal karıştırma olaylarının kaynağının Rusya olduğu iddia ediliyor. İsveç Ulaştırma Ajansı (STA), sivil havacılık için bir güvenlik riski oluşturan kelam konusu faaliyetlerin “günlük rutin” hâline geldiğini tez etti.

TEHLİKE BÜYÜYOR: SAYILAR KONUŞUYOR

İsveç Ulaştırma Ajansı’nın kamuoyuyla paylaştığı bilgilerine nazaran, 28 Ağustos 2025 tarihine kadar kaydedilen GPS karıştırma operasyonlarının sayısı 733’e ulaştı. Bu sayı, 2023’ün tamamında kaydedilen 55 olayın çok üzerinde. Sinyal karıştırmanın jeopolitik tansiyonların yüksek olduğu bölgede hem havacılığı hem de denizciliği etkilediği belirtiliyor.

VON DER LEYEN’İN UÇAĞI DA AMAÇ OLDU

GPS karıştırma konusunda milletlerarası kamuoyunun dikkatini çeken son olay, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’i taşıyan uçağın Pazar günü Bulgaristan’a giderken GPS sinyallerinde yaşadığı karışıklık oldu. Avrupa Kurulu sözcüsü yaşanan olayı “Rusya’nın bariz müdahalesi” olarak nitelendirdi. Ursula von der Leyen’in uçağının maruz kaldığı operasyon sonucunda pilotlar, uçağı kağıt haritaları kullanarak inançlı bir halde indirmişlerdi.

RUSYA ARGÜMANLARA YANIT VERDİ

Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, tezler hakkında “hezeyan” olarak nitelendirdi. Beri yandan GPS operasyonları geçen Haziran ayında İsveç, Estonya, Finlandiya, Letonya, Litvanya ve Polonya, Memleketler arası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) Kurulu’na mevzuyu taşınmış ve ICAO Kurulu, durumdan “BÜYÜK ENDİŞE” duyduğunu belirterek, Rusya’dan “uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmesini ve karıştırmaların derhal sona ermesini sağlamasını” talebinde bulunmuştu.

İsveç Ulaştırma Ajansı tarafından yapılan son açıklamada ise ICAO Kurulu’nun davetine karşın operasyonlarda azalma dahi yaşanmadığı belirtildi.

GÜVENLİK Mİ, STRATEJİ Mİ?

Avrupalı bürokrat ve akademisyenler “elektronik harp taktiği” olarak adlandırkları bu ve gibisi operasyonların, Kremlin’in bölgede düzensizlik yaratma ve Avrupa güvenliğini baltalama stratejisinin bir kesimi olduğunu öne sürüyorlar.

İsveç Ulaştırma Ajansı Havacılık Dairesi Lideri Andreas Holmgren gün içinde yaptığı açıklamada GPS operasyonlarının başlangıçta memleketler arası sularda İsveç hava alanının doğu kısımlarıyla sonlu iken vakit içinde genişleyerek İsveç kara ve sularını da etkileyecek bir genişleme eğiliminde olduğunu belirtti.

UÇUŞ GÜVENLİĞİ NE DURUMDA?

GPS karıştırma teşebbüsleri, uçaklardaki navigasyon sistemlerini etkileyerek çarpışma yahut istemsiz yere/engele çarpma riskini arttırıyor. Hava güvenliği uzmanların bir kısmı ise ise çağdaş uçakların sırf GPS’e bağımlı olmadığını, ataletsel navigasyon sistemleri (INS) ve öteki destekleyici sistemlerle uçuşun itimatla sürdürülebileceğini tez etmekteler.

İngiltere sivil havacılık otoritesi The Civil Aviation Authority (CAA) sinyal karıştırmanın ekseriyetle çatışma bölgeleri yakınında askeri faaliyetlerin yan eseri olarak gerçekleştiğini, kesinlikle kasıtlı bir hücum olarak yorumlanmaması gerektiği görüşünde.