Yeşil dönüşümün faturasını işçiler ödüyor
Avrupa Birliği’nin karbon salımı siyaseti kapsamında uygulamaya koyduğu Emisyon Ticaret Sistemi (ETS), sanayi bölümünde büyük sarsıntılara yol açtı. KU Leuven Üniversitesi ve ULiège İdare Fakültesi’nin ortaklaşa yürüttüğü iki başka araştırmaya nazaran, ETS kapsamına giren şirketlerde toplu işten çıkarmalar bariz biçimde arttı. Bilhassa Belçika’daki düşük nitelikli iş gücü bu gelişmeden en çok etkilenen kesim oldu.
Sanayi, kimya, çimento ve güç üzere ağır salım yapan kesimlerde 2017 prestijiyle ETS maliyetleri sert formda arttı. Öncesinde ton başına 5 euro ödeyen şirketler, bu tarihten sonra birebir ölçü için 30 euro ödemeye başladı. 2025 prestijiyle bu sayı 70 euroya ulaştı. ETS yükümlülüğü olmayan emsal şirketlerle karşılaştırıldığında, sistem kapsamındaki firmalarda toplu işten çıkarma mümkünlüğü yüzde 5,7 artış gösterdi. Bilhassa büyük ölçekli şirketlerde işten çıkarılan kişi sayısı 980’e kadar çıkabiliyor.
EN KIRILGAN HALKAYI KİMLER OLUŞTURUYOR?
Araştırma bulgularına nazaran, likidite gücü zayıf olan, bilhassa borsaya kote olmayan şirketler bu durumdan daha sert etkileniyor. Ieseg School of Management’tan Prof. Jana Boeckx, “2017 bu şirketler için şok tesiri yarattı. O vakte kadar karbon maliyetleri çok ciddiye alınmazdı. Fakat artık birtakım şirketler bu yükümlülükler nedeniyle milyonlarca dolar ek ödeme yapmak zorunda kaldı. Bunun karşılığı olarak da işçi masraflarını kıstılar” dedi.
Bu şirketlerin yalnızca maaşları değil, üretim hacmini de kısmaya gittiği görülüyor. Hatta Boeckx’e nazaran, küçük lakin borsaya açık şirketler bile kâfi mali yastıklarına sahip değilse, karbon maliyetlerindeki artış karşısında süratlice işten çıkarmalara yöneliyor.
İşsizlik Fonu’na düzenleme: Yüzde 50’ye çıkarıldı
İŞ GÜCÜ AZALIYOR, TELAŞLAR BÜYÜYOR
Belçika özelinde yapılan incelemelerde, ETS kapsamındaki şirketlerde personel sayısında yüzde 2’lik bir düşüş yaşandığı tespit edildi. Open Universiteit’ten Kristof Struyfs, “İşten çıkarılanlar ekseriyetle erkek, düşük nitelikli ve yarı vakitli çalışanlar. Üretim çizgisindeki emek ağır işlerin azalması bu sonucu doğuruyor” değerlendirmesinde bulundu.
Boeckx ise, bu dönüşümün tümüyle olumsuz olmadığı görüşünde: “Daha az insan gücüne gereksinim duyan, daha pak üretim yapan sistemler iktisadın verimliliğini artırabilir. Kâfi ki işini kaybeden işçiler, etraf dostu yeni işlere yönlendirilebilsin.”
Öte yandan, dal temsilcileri ve sendikalar Avrupa endüstrisinin global rekabet gücünü yitirme riskiyle karşı karşıya olduğunu savunuyor. ETS’nin 2027’de genişletilerek akaryakıt, motorin, doğalgaz ve fuel-oil üzere kaynakları da kapsayacak olması, bu tartışmaları daha da alevlendirmiş durumda. Avrupa’nın sıkı etraf siyasetleriyle kendi ayağına kurşun sıktığını düşünenlerin sayısı her geçen gün artıyor.
