Yetersiz olan ve becerisi olmayan yöneticilerin yüksek özgüvenin nedenleri… İşte uzman görüşleri

1999 yılında toplumsal psikologlar David Dunning ve Justin Kruger tarafından tanımlanan bu fenomen, insanların bilgi ve marifetlerinin yetersiz olduğunu fark edememesiyle ilgili. Bu tesir, insanların hem profesyonel hem de şahsî hayatlarında kendilerini daha ehil görmelerine yol açar. Fakat, gerçekte, bu bireyler, misyonlarını muvaffakiyetle yerine getirebilmek için gereken bilgi ve becerilerden mahrumdurlar.

DUNNİNG-KRUGER TESİRİ: KENDİ YETERSİZLİĞİNİ GÖRMEME DURUMU

Dunning-Kruger tesirinin temelinde, bir kişinin kendi bilgi eksikliklerini tanımaması yer alır. Bu tesirden mustarip olan bireyler, birçok vakit sahip oldukları bilgi ve marifetlerinin kâfi olduğunu düşünürler. Bu durum, aslında bir bilişsel yanılgı.

Prof. Dr. Daniel Kahneman, Nobel ödüllü psikolog ve davranışsal ekonomi uzmanı, Dunning-Kruger tesirinin insanların “bilirken bilmediklerini” fark etmemesinin bir sonucu olduğunu belirtti.

Kahneman, “Bireyler, kendi eksikliklerinin farkına varmakta zorlanırlar, zira bu eksikliklerin farkına varabilmek için muhakkak bir seviyede bilgiye sahip olmaları gerekir” dedi.

Dunning ve Kruger, bu etkiyi birinci kere ruhsal bir deneyle gözler önüne serdiler.

Deneyde, iştirakçilere çeşitli testler uygulandı ve akabinde testlerde başarılı olanların özgüven düzeyleri ölçüldü. Sonuçlar, düşük muvaffakiyete sahip bireylerin, yüksek muvaffakiyete sahip şahıslara kıyasla, kendi muvaffakiyetlerini abarttıklarını gösterdi. Bu da Dunning-Kruger tesirinin, bilhassa düşük yetenekli bireylerin kendilerini çok inançlı hissetmelerine neden olduğunu ortaya koydu.

PSİKOLOJİK VE TOPLUMSAL TESİRLER: NEDEN BU TESİR YAYGINDIR?

Dunning-Kruger tesiri, yalnızca bireylerin kendi yeterliliklerini değerlendirmeleriyle hudutlu değildir; tıpkı vakitte toplumsal etkileşimlere ve toplumsal yapıya da tesir eder. Beşerler, ekseriyetle özgüvenli şahıslara daha fazla bedel verir ve bu bireyler toplumsal ortamlarda daha fazla takdir edilirler. Bu durum, düşük yeterliliklere sahip bireylerin yanlış değerlendirmeler yaparak kendilerini toplumsal açıdan daha güçlü bir pozisyonda hissetmelerine yol açar.

Dr. Carol Dweck, Stanford Üniversitesi’nde psikoloji profesörü ve “mindset” (zihniyet) teorisinin geliştiricisi, bu durumu şöyle açıkladı:

“İnsanlar, muvaffakiyetlerini ve yeterliliklerini diğerlerine gösterme isteğiyle hareket ederler. Bu, bilhassa dışarıdan bakıldığında özgüvenli şahıslar için bir avantaj üzere görünür.”

Bu fenomen, iş dünyasında da sıklıkla gözlemlenir. Dunning-Kruger tesiri, liderlik durumlarında çok özgüvenli lakin düşük yetenekli bireylerin bulunmasına neden olabilir.

Dr. Adam Grant, Wharton İşletme Okulu profesörü ve örgütsel psikoloji uzmanı, bu durumun iş yerlerinde zorluklara yol açabileceğini vurguladı.

Grant, “İş dünyasında, Dunning-Kruger tesiri, yanlış kararlar alınmasına ve tertiplerin daha az verimli olmasına yol açabilir. Bu nedenle, önderlerin kendilerini daima olarak geliştirmeleri ve zayıf taraflarının farkında olmaları kritik ehemmiyete sahiptir” dedi.

DUNNİNG-KRUGER TESİRİNİ AŞMAK İÇİN NE YAPILABİLİR?

Dunning-Kruger tesirini aşmak için bireylerin, kendi bilgi ve marifetlerinin sonlarını anlamaları gerekir. Lakin bu, ekseriyetle zordur, zira beşerler çoklukla kendilerini kâfi görme eğiliminde.

Dr. Robert Cialdini, davranışsal psikolog ve “etki” üzerine yazdığı kitabıyla tanınan bir uzman, “Kendi yetkinliklerimizi kıymetlendirmek, bazen gerçeklikle çelişebilecek bir egoyu sorgulamayı gerektirir. Beşerler, kendi bilgilerini geliştirmek için gerçekçi bir kıymetlendirme yapmaya başladıklarında, Dunning-Kruger tesiri azalabilir” dedi.

Bunun yanı sıra, nizamlı geri bildirim almak ve etrafımızdaki insanlardan tenkitler duymak da bu tesirden korunmaya yardımcı olabilir. Toplumsal etraf, bireylerin daha objektif bir kıymetlendirme yapmalarına katkı sağlayabilir. Ayrıyeten, eğitim ve daima öğrenme, bir kişinin yeterlilik seviyesini anlamasına ve geliştirmesine imkan tanır.

YETERSİZLİKLE YÜKSEK ÖZGÜVENİN ÇELİŞKİLİ BAĞLANTISI

Dunning-Kruger tesiri, insan psikolojisinin karmaşıklığını anlamamıza yardımcı olan kıymetli bir kavram.

İnsanlar, birden fazla vakit kendi eksikliklerinin farkında bile olmadan, bu eksiklikleri abartarak yüksek özgüvenle hareket ederler. Bu durum, bilhassa profesyonel ve şahsî ömürde çeşitli sıkıntılara yol açabilir. Fakat, bu tesirle başa çıkmak, daima öğrenmek ve geri bildirim almakla mümkün. Kendi yeterlilik sonlarını anlamak, daha sağlıklı ve verimli bir ömür sürmek için kıymetli bir adım.