7’den büyük deprem bekleniyor!
Kocaeli’nin İzmit ilçesinde sarsıntı söyleşisi düzenlendi. Söyleşiye katılan Prof. Dr. Şükrü Ersoy ve Doç. Dr. Özkan Cindoruk, 1999 Kocaeli Depremi’nden bu yana geçen müddette atılan adımları, eksiklikleri ve gelecekte yaşanabilecek riskleri kıymetlendirdi.
Uzmanlar, “Türkiye’de zelzeleden etkilenmeyecek hiçbir yerleşim alanı yok. Büyük sarsıntılar tekrar olacak, hazırlıklı olmak zorundayız” ikazında bulunarak, afet kültürünün geliştirilmesi, zemin-yapı ahenginin sağlanması ve kentlerin dirençli hale getirilmesinin hayati ehemmiyet taşıdığını vurguladı.
“HER KÜÇÜK ZELZELEDE BİLE NE YAPACAĞIMIZI TARTIŞIYORUZ”
Toplumun afet kültüründen mahrum olduğunu belirten Prof. Dr. Şükrü Ersoy, “Her sarsıntıdan sonra yapılması gerekenleri sık sık konuşuyoruz. Nedeni şu, Türk insanında dayanışma kültürü var lakin şimdi afet kültürü yok. Afet kültürü olmadığı için her küçük zelzelede bile ne yapacağımızı tartışıyoruz. Gelecek jenerasyona ne yapacaklarını öğretmeli, yapılarımızı da buna nazaran güçlendirmeliyiz. Türkiye güçlü bir ülke. Yasalar konusunda çok şey yapıldı. Ancak 2023 zelzeleleri, yapılanların kâfi olmadığını gösterdi. Daha dirençli kentler kurmamız şart” tabirlerine yerdi.
Batı Anadolu’da zelzeleler olabileceğini söz eden Prof. Dr. Ersoy, “1970’ten beri Batı Anadolu’da zelzele olmuyor. En son Gediz zelzelesi vardı. Balıkesir zelzelesi beklenebilecek bir sarsıntıydı. Büyük yıkım olmadı lakin metruk binalar yıkıldı lakin Sındırgı sarsıntısı tek olmayacak bundan sonra da Batı Anadolu’da zelzeleler olabilir. Bir binanın sağlamlığından emin olmadan çök-kapan-tutun hareketi yapmanın manası yok. Yönetmeliğe uygun ve kaliteli gereç kullanılırsa köy konutları bile yıkılmaz” diye konuştu.
Türkiye’nin her bölgesinin zelzeleye karşı riskli olduğunu tabir eden Prof. Dr. Şükrü Ersoy, “Türkiye’de zelzeleden etkilenmeyecek hiçbir yerleşim alanı yok. Münasebetiyle gelecekte tekrar büyük zelzeleler meydana gelecek. Birinin çıkıp büyük bir zelzele olmayacak demesini beklemek hayal. Yeni zelzelelere hazırlanmamız gerekiyor. Bu korkulacak bir durum değil. Afet kültürünü geliştirdiğimiz vakit, yapılarımızı güçlü yaptığımız vakit rastgele bir ziyan olmayacaktır” tabirlerini kullandı.
Deprem ikazlarının hepsinin gerçekleştiğini söz eden Prof. Dr. Şükrü Ersoy, “Ne söylediysem hepsi çıktı, biz kahin miyiz? Hayır. Oranın kaç yüzyıldır zelzele oluşturmadığı bilinen bir gerçekti. 2023 sarsıntılarına ‘yüzyılın depremi’ diyorlar, yanlış. Son bin yılın en kıymetli yıkımı, dünyanın hiçbir yerinde 11 ili yıkan bir afete müdahale etmek çok kolay değil. Bu bakımdan Türkiye’yi küçümsemeyelim; eksikler yok mu? Binlerce eksik var fakat kendi gücümüzü de yok saymayalım. Olağan kaidelerde Hatay’da, Maraş’ta sarsıntı olsaydı etraf vilayetlerden beşerler gelecekti fakat oralar da yıkıldı. Ben bu işlerle hâlâ uğraştığımıza inanamıyorum.
Biz güçlü bir ülkeyiz, insanlarımız da o denli; biz bu işin üstesinden geliriz. Niçin gelemiyoruz, bunu anlamış değilim. Sel yatağına konut yapıyoruz, heyelanın altına konut yapıyoruz, zelzele bölgesine konut yapıyoruz; bunların yerleri muhakkak ancak bir türlü buna ait ömür biçimini geliştiremiyoruz. Felaketin, senaryonun en berbatı konuşulur. Marmara’da 7’den büyük bir sarsıntı her an olabilir. Üstelik biz Marmara Denizi’nin içinden geçen Kuzey Anadolu fayının kuzey kolunu konuşuyoruz, güneyi kimse konuşmuyor. Güney’de de 7’ye varan zelzeleler olabilir” sözlerini kullandı.
Doğu Marmara’da mümkün bir sarsıntıda yerden kaynaklı büyük hasarlar oluşabileceğini tabir eden Doç. Dr. Özkan Cindoruk, “1999 sarsıntısından sonra Kocaeli’nde tedbirler almaya çalıştık lakin kâfi tedbirler alınmadı. En azından şunu öğrenmiş olduk; Kocaeli bölgesi zelzelede yer açısından büyük hasarlar oluşturacak nitelikteki bir bölge. Jeolojik ortam olarak tanımladığımız, yerlerin özellikleri olarak tanımladığımız ve fayın aktivitesinin en büyük yansımasının olduğu bölge olarak değerlendirdiğimiz alan olduğu için burada bunlarla karşı karşıya kalacağımızı en azından öğrendik” dedi.
“ZEMİN-YAPI BAĞLANTISI GEREĞİNCE DİKKATE ALINMADI”
Türkiye’nin yapı üretimi noktasında kâfi seviyede olmadığını söyleyen Cindoruk, “Yeterli adımlar atıldı mı? Aslında planlamaya dönük birtakım şeyler yaptık ancak bilhassa zemin-yapı bağlantısına dönük değerlendirmeleri yaptık fakat kâfi değil. Kentsel dönüşüm olarak tanımlanan ya da binaların, yapıların yenilenmesi, planlamanın tekrar ele alınması, ona nazaran yapı ve yerleşim planlaması ve yapı üretimi kavramını bir noktaya getirdik fakat kâfi seviyeye ulaşamadık. Lakin bu bir dezavantaj değil. Bunlardan aslında bir yol çizip daha düzgün şeyler, daha planlı, daha dirençli kentler yapabiliriz. Natürel yer ve yapı durumunu değiştirmedi. Aslında tabanı değiştirme imkanı yok. Tabanın özellikleri muhakkak; tabanla ilgili parametreleri ortaya koyabiliyoruz lakin o yere uygun yapıyı üretme konusunda biraz daha ileri adım attık. Tabana uygun yapı, yere etütlerinin ciddiyetinin anlaşılması ve buna bağlı olarak yapı boyutlarının belirlenmesiyle ilgili adımlarımız oldu. Kâfi mi? Maalesef kâfi değil. Bu eksiklikleri tekrar kıymetlendirmemiz, ele almamız gerekiyor” dedi.
Marmara Denizi’nde deniz içindeki fayların aktivitesine bağlı olarak kıyı bölgelerinde su baskını gibisi, yer yer tsunami gibisi hareketlerin olabileceğini söyleyen Doç. Dr. Özkan Cindoruk, “Okyanusta olan zelzeleler üzere şiddetli bir tsunamiden bahsetmek mümkün değil lakin bilhassa deniz içerisindeki fayların aktivitesine bağlı olarak kıyı bölgelerinde bir su baskını gibisi, yer yer tsunami gibisi hareketlerin olma mümkünlüğü yüksek, onu söyleyebilirim. Marmara Denizi’nde olan bir zelzelede bu tesirleri görebiliriz. Bunlarla ilgili tedbirler ve değerlendirmeleri almamız gerekiyor. Tarihî sarsıntılarda benzeri kayıtlar olmuştur. Bununla ilgili değerlendirmeler var. Bu mevzuyla ilgili Kocaeli Üniversitesi’nde çalışan birçok öğretim üyesi arkadaşımız var, onları ele almak gerekiyor” sözlerini kullandı.
