Antarktika’nın dev buzdağı A23a, Güney Atlantik Okyanusu’ndaki Güney Georgia Adası yakınlarında süratle parçalanıyor. İngiliz Antarktika Araştırması (BAS) uzmanları, 1986’da kıtadan ayrılan buzulun mayıs ayından bu yana kütlesinin yaklaşık %80’ini kaybettiğini bildirdi.
MEGABERG’İN ÇÖKÜŞÜ
“Megaberg” olarak da isimlendirilen A23a, Güney Georgia Adası etrafında saat tarafının aksine hareket eden güçlü bir akıntıya kapıldıktan sonra süratle dağılmaya başladı. BAS’tan kutup oşinografı Andrew Meijers, buzulun, Güney Antarktika Çevresel Akım Cephesi (SACCF) ismi verilen bu güçlü akıntıya yakalandığını ve büsbütün parçalanmadan evvel adanın kuzeydoğusuna gerçek sürükleneceğini belirtti.
38 YILLIK YOLCULUK
“Buzdağları kraliçesi” lakaplı A23a, 1986’da Antarktika’daki Filchner-Ronne Buz Sahanlığı’ndan koptu. Dev buzul, kopar kopmaz Weddell Denizi’ndeki deniz tabanına oturarak 30 yıldan fazla bir müddet hareketsiz kaldı. Bu mühlet boyunca dünyanın en büyük buzulu unvanını elinde tutan A23a, bu unvanı kısa müddetliğine 2017-2020 ortasında A68 ve 2021’de A76 buzullarına kaptırdı.
Buzul, 2020’de muhtemelen onu deniz tabanına bağlayan buzun erimesiyle yine hareket etti. Lakin bu sefer de sualtı bir dağın neden olduğu dönen bir girdap (Taylor sütunu) içinde sıkışıp kaldı. A23a, Aralık 2024’te bu girdaptan kurtuldu ve Ocak 2024’te Güney Georgia Adası’na hakikat ilerlediği haberleri yapıldı.
TAHTINI KAYBETTİ
Ocak ayında neredeyse 1,1 trilyon ton tartısında ve 3.672 kilometrekare büyüklüğünde olan A23a, yalnızca sekiz ay içinde boyutunun beşte birine indi ve şu an yaklaşık 1.700 kilometrekarelik ölçüsüyle artık dünyanın en büyük buzulu değil. Meijers, “Buzul süratle parçalanıyor ve her biri ABD Ulusal Buz Merkezi tarafından takip edilebilecek büyüklükte olan çok büyük kesimler koparıyor” dedi.
YENİ KRAL: D15A
A23a’nın dünyanın en büyük buzulu unvanını, Antarktika’daki Avustralya Davis araştırma istasyonu yakınlarında bulunan ve yaklaşık 3.000 kilometrekare büyüklüğündeki D15a buzuluna devrettiği açıklandı. Uzmanlar, A23a’nın önümüzdeki haftalarda parçalanmaya devam ederek listede daha da aşağılara düşeceğini ve nihayetinde takip edilemeyecek kadar küçük kesimlere ayrılacağını tabir ediyor.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE BAĞLANTI
BAS sözcüleri, iklim değişikliği nedeniyle gelecekte Güney Georgia Adası sularında daha fazla büyük buzulun görülebileceğini belirtiyor. Meijers, global ısınma nedeniyle daha fazla megaberg oluşup oluşmayacağını söylemek için şimdi kâfi bilgi olmadığını, lakin Antarktika’dan kopan buzul sayısının arttığını vurguladı. Antarktika’nın ısınmaya karşı son derece savunmasız olduğu ve bilim insanlarının kıtanın doğal döngülerinde şimdiden dramatik değişiklikler gözlemlediği kaydediliyor.