Aşıların gizli yan etkileri: Nörolojik hastalık riski var mı?
Birçok aşı, bedenin bağışıklık sistemini güçlendirmek için tasarlanmış ve bu süreçte yan tesirler göstermesi beklenmemekte. Lakin kimi bilim insanları, aşıların, bilhassa de çok hassas bireylerde, beyin ve hudut sistemi üzerinde olumsuz tesirler oluşturabileceği konusunda uyardı.
Yapılan bir araştırma, mRNA tabanlı aşıların, bağışıklık sisteminin çok reaksiyon vermesine yol açarak nörolojik hastalıkları tetikleyebileceğini ortaya koydu.
Araştırmada, aşı sonrası gelişen Guillain-Barré sendromu (GBS) olaylarındaki artış dikkat çekti.
Nörolog ve araştırmacı Dr. John D. Howard, bu durumu şöyle açıkladı:
“Aşılar bağışıklık sistemini uyarır, fakat bazen bu cevap çok olabilir ve bağışıklık sisteminin kendi hudut sistemine saldırmasına neden olabilir. Guillain-Barré sendromu üzere nörolojik hastalıklar, bu tıp olağandışı bağışıklık cevaplarının sonucu olarak ortaya çıkabilir.”
Guillain-Barré sendromu, bağışıklık sisteminin hudut hücrelerine saldırdığı ender bir durumdur ve ekseriyetle kaslarda zayıflık, felç ve öteki nörolojik meselelere yol açabilir.
Yapılan bir incelemede kimi grip aşılarının Guillain-Barré sendromu ile bağlantılı olabileceğini belirtildi.
Ancak bu durumun epeyce az olduğu ve birçok olayda aşıların yararlarının çok daha büyük olduğu vurgulandı.
COVID-19 AŞILARININ NÖROLOJİK ETKİLERİ
OVID-19 aşılarının yaygın olarak uygulanmasıyla birlikte, kimi bireylerde nörolojik yan tesirler bildirildi.
Örneğin, AstraZeneca’nın COVID-19 aşısı ile ilişkili olarak ender bir durum olan trombositopenik nöropati, birtakım olaylarda rapor edildi. Bu durum, bağışıklık sisteminin kan hücrelerine saldırmasının bir sonucu olarak ortaya çıkabilir.
Nöroloji uzmanı Dr. Mary Elizabeth Taylor, COVID-19 aşılarının yan tesirleri hakkında şu değerlendirmeyi yaptı:
“COVID-19 aşıları, ekseriyetle inançlı ve tesirli kabul edilse de, birtakım bireylerde ender nörolojik tepkilere yol açabiliyor. Fakat bu tıp tepkiler çok ender olup, aşıların sağladığı muhafaza çok daha kıymetlidir. Nörolojik problemlerin görüldüğü olaylar çoklukla süreksiz olmakta ve tedavi edilebilir.”
AŞILARIN NÖROLOJİK HASTALIKLARLA OLAN İLGİSİ: BİLİMSEL TARTIŞMALAR DEVAM EDİYOR
Aşıların, bağışıklık sistemini uyandırarak kimi nörolojik hastalıkları tetikleyebileceği istikametindeki teoriler, birtakım bilim insanları tarafından hâlâ sorgulanmakta.
Enfeksiyon hastalıkları uzmanı Dr. Jennifer L. Williams, “Aşılar, bağışıklık sistemimizi güçlendirmede son derece değerli bir araç. Bununla birlikte, kimi aşılar az yan tesirler gösterebilir. Nörolojik hastalıkların ortaya çıkması ender olmakla birlikte, aşıların toplumsal yararları çok daha büyüktür” formunda açıklama yaptı.
Bazı uzmanlar ise, aşıların nörolojik hastalıklarla direkt bağlı olup olmadığını tam olarak anlayabilmek için daha fazla uzun periyotlu araştırma yapılması gerektiğini belirtmekte.
İmmünoloji profesörü Prof. Dr. David Green, “Aşıların nörolojik hastalıklarla bir irtibatı olup olmadığını belirlemek için daha fazla klinik ve epidemiyolojik çalışmalara gereksinim var. Bu cins tesirler ender olsa da, bilim dünyası bu hususa daha fazla dikkat etmeli ve ayrıntılı araştırmalar yapmalıdır” diyerek, mevzunun kıymetine dikkat çekti.
YAN TESİRLERİN AZALTILMASI İÇİN NE YAPILMALI?
Aşıların potansiyel yan tesirlerinin daha uygun anlaşılabilmesi için, her aşının klinik denemeleri sırasında hudut sistemi üzerindeki tesirlerin titizlikle incelenmesi gerektiği vurgulanmakta.
Ayrıca, aşılara karşı alerjik tepkiler ve bağışıklık sisteminin çok reaksiyon vermesi üzere durumlar için, aşı uygulanan bireylerin izlenmesi kıymetli.
Farmakolog ve aşı uzmanı Dr. Andrew Foster, “Aşıların potansiyel nörolojik yan tesirlerini en aza indirmek için, aşılama öncesinde ferdî sıhhat geçmişinin dikkate alınması gereklidir. Her bireyin bağışıklık sistemi farklıdır, bu yüzden aşılama sırasında dikkatli olmak gerekir” biçiminde bir ihtarda bulundu.
AŞILARIN YARARLARI VE RİSKLER
Sonuç olarak, aşıların nörolojik hastalıkları tetikleyip tetiklemediği konusunda kesin bir delil yok.
Ancak, birden fazla bilimsel araştırma, aşıların sağladığı muhafazanın çok daha kıymetli olduğunu ve potansiyel yan tesirlerin ekseriyetle az ve süreksiz olduğunu gösterdi. Bu yüzden, sıhhat otoriteleri aşıların değerini vurgulamaya devam ederken, muhtemel yan tesirler hakkında daha fazla araştırma yapılması gerektiği açık.
Aşılar, dünya çapında milyonlarca hayatı kurtarırken, her bireyin kendi sıhhat durumu ve risk faktörlerine nazaran aşıları seçmesi değerli. Bu nedenle, bireylerin aşı olmadan evvel hekimleriyle görüşmesi ve ferdî sıhhat durumlarını göz önünde bulundurması gerekmekte.
