Bangladeş’in dış borç geri ödemesi 4 milyar doları aştı
Bangladeş, son mali yılda dış borç geri ödemelerinde tarihi bir rekora imza attı. Ekonomik Bağlar Bölümü’nün (ERD) 27 Temmuz’da yayınladığı rapora nazaran, ülke 2025 mali yılında kalkınma ortaklarına toplamda 4,087 milyar dolar geri ödeme gerçekleştirdi. Bu meblağ, geçen yıl yapılan 3,37 milyar dolarlık ödemeye kıyasla yüzde 21,2’lik önemli bir artışı temsil ediyor.
Ödemelerin ayrıntılarına bakıldığında, ana borç geri ödemeleri yüzde 28,8 artışla 2,595 milyar dolara ulaştı. Faiz ödemeleri ise yüzde 10,5 artarak 1,491 milyar dolar düzeyine çıktı. ERD yetkilileri, bu artışın altyapı projeleri ve bütçe takviyeli kredilere ait vade sonlarının yaklaşması ve kredi dayanaklarında sağlanan erteleme müddetlerinin kısalmasının temel nedenleri olduğunu belirtti.
“GERİ ÖDEME BASKISI ARTACAK”
Ekonomistler, Bangladeş’in dış borçlanmasının son yıllarda süratle yükseldiği konusunda hemfikir. Policy Exchange Bangladesh Başkanı M. Masrur Reaz, “2016-17 mali yılından itibaren hükümetin çok sayıda büyük projeye girişmesi, bilhassa fizibilitesi yetersiz, bütçesi şişirilmiş ve ekonomik getirisi sonlu olanlar, borç idaresini zora soktu” dedi.
Reaz, “Gelir toplamada yaşanan ezalar nedeniyle Bangladeş dış borçlara yöneldi ve yalnızca yedi yılda dış borç ölçüsü iki katına çıktı. Bu artışın suratı ve niteliği korku verici” tabirlerini kullandı. Ayrıyeten, yüksek faizli, kısa vadeli ve geri ödeme mühleti sıkıştırılmış kredilerde önemli artış yaşandığını vurguladı.
Pandemi ve Rusya-Ukrayna savaşı üzere dış şoklar nedeniyle Bangladeş’in dengelemeye yönelik aldığı bütçe dayanaklı kredilerin de geri ödemelerinin yaklaştığını söyleyen Reaz, “Bu durum mali disiplin üzerinde önemli baskı oluşturuyor. Ülkenin artık borçlanmasını ödeme kapasitesiyle uyumlu hale getirecek yeni bir mali strateji geliştirmesi şart” diye ekledi.
YENİ KREDİLERDE DÜŞÜŞ, BÜTÇE TAKVİYESİ ARTIYOR
Geri ödemelerdeki artışa rağmen, yeni kredi taahhütleri ve kullanımında düşüş yaşandı. ERD datalarına nazaran Bangladeş, 2025 mali yılında kalkınma ortaklarıyla toplamda 8,323 milyar dolarlık yeni kredi muahedesi imzaladı. Bu sayı bir evvelki yılki 10,739 milyar doların epey altında kaldı. Tıpkı periyotta kredi kullanım fiyatı da 10,283 milyar dolardan 8,568 milyar dolara geriledi.
Yetkililer, bu düşüşü süreksiz hükümete geçiş süreci sonrası yaşanan belirsizliklere ve kamu yönetimlerinde istikrarsızlığa bağladı. Birtakım yabancı müteahhitlerin projelerden çekilmesi nedeniyle yatırım programlarının sekteye uğradığını açıkladılar.
Öte yandan, orta devir hükümetin orta vadeli borç stratejisi kapsamında kalkınma projeleri için kredi kullanımını azalttığı, lakin devam eden ekonomik krizi yönetmek üzere kalkınma ortaklarından rekor düzeyde 3,4 milyar dolar bütçe dayanağı aldığı belirtildi.
BAŞLICA BORÇ VERENLER VE KREDİ DAĞILIMI
2025 mali yılında dış kredi taahhütlerinde Dünya Bankası birinci sırada yer aldı. Banka toplamda 2,84 milyar dolar taahhüt verdi, bunun 1 milyar doları bütçe takviyesi olarak ayrıldı. Asya Kalkınma Bankası ise 2 milyar dolar taahhütle ikinci sırada bulunuyor, bunun 1,5 milyar doları bütçe dayanaklı kredi. Japonya 1,89 milyar dolar, Asya Altyapı Yatırım Bankası (AIIB) ise 561 milyon dolar taahhüt etti.
Kredi kullanımında da Asya Kalkınma Bankası liderliği elinde tutuyor, 2,52 milyar dolar kullandırdı. Dünya Bankası 2,012 milyar dolar, Japonya 1,58 milyar dolar ile kıymetli kredi kullandırıcıları ortasında. Rusya 675 milyon dolar, AIIB 527 milyon dolar, Çin 415 milyon dolar ve Hindistan 185 milyon dolar ile listeyi tamamladı.
