Son yıllarda etraf kirliliği ve mikroplastiklerin insan sıhhati üzerindeki tesirleri, giderek daha fazla araştırılmakta. 2016 ve 2024 yıllarındaki otopsi örneklerini inceleyen bir araştırma, mikroplastiklerin beyinde karaciğer ve böbreklere kıyasla çok daha fazla biriktiğini ve bu birikimin arttığını ortaya koydu. Çalışma, Nature Medicine mecmuasında yayımlandı. ABD’nin New Mexico Üniversitesi ve Kolombiya’dan araştırmacıların yürüttüğü çalışmada, toplamda 52 beyin örneği incelendi. Sonuçlar, etraf kirliliğinin sıhhat üzerindeki tesirlerine dair tasaları artırmakta.
Mikroplastiklerin insan bedenindeki birikimi, bilhassa beyin dokusunda, karaciğer ve böbreklere kıyasla çok daha fazla olduğu tespit edildi. Bu tespit, 2016’daki örneklerde dahi net bir halde görülmüştü. Araştırmacılar, 2024 yılına ilişkin örneklerde beyin ve karaciğer dokularındaki mikroplastik yoğunluğunun arttığını, bilhassa demans hastalığına sahip bireylerde ise bu yoğunluğun en yüksek düzeye ulaştığını buldu. Lakin, mikroplastiklerin beyin hastalıklarına neden olup olmadığı hala bilinmeyen.
BEYİNDE MİKROPLASTİK BİRİKİMİNİN ARTIŞI
Yapılan araştırmalar, mikroplastiklerin insan beyninde vakitle daha yüksek yoğunlukta biriktiğini gösteriyor. 2016 ve 2024 yıllarında alınan örneklerde beyin dokusunda bulunan plastik parçacıklarının, böbrek ve karaciğer örneklerine nazaran çok daha ağır olduğu belirlendi. 2024 yılına ilişkin örneklerde ise mikroplastik yoğunluğu, 2016 yılına nazaran bariz formda artmıştı. Ayrıyeten, 12 demans hastasında, beyin dokusunda başkalarından daha fazla mikroplastik tespit edildi. Fakat, bu bulgu ile mikroplastikler ortasında direkt bir nedensellik bağlantısı kurmak mümkün değil.
ÇEVRESEL PLASTİK KİRLİLİĞİ VE İNSAN SIHHATİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Son 50 yılda etrafa salınan mikro ve nano plastikler, büyüklükleri 1 nanometreden (bir milyarda bir metre) 500 mikrometreye (bir milyondan bir metre) kadar değişebilen parçacıklardır. Bu plastiklerin insan sıhhati üzerindeki mümkün tesirleri ise hâlâ netlik kazanmamıştır. Daha evvel yapılan çalışmalar, plastiklerin beşerler üzerindeki potansiyel ziyanlarını incelemiş, lakin bu zararın derecesi ve düzeneği hakkında kesin bir sonuca varılmamıştır. Şu ana kadar yapılan birden fazla çalışma, yalnızca 5 mikrometreye kadar olan partikülleri tespit edebilen görsel mikroskopi tekniklerini kullanmıştır.
Yeni yapılan bu araştırma, beynin frontal korteks bölgesindeki örneklerde, plastik partiküllerinin kıymetli derecede ağır olduğunu gösterdi. Ayrıyeten, 2016’dan 2024’e kadar olan periyotta, mikroplastiklerin artışının, bu partiküllerin etrafa yayılmasının yanı sıra, insan sıhhati üzerindeki tesirlerini de gözler önüne seriyor.
Pet su şişelerindeki büyük tehlike. ABD’li bilim adamları açıkladı
BEYİNDE PLASTİK BİRİKİMİ VE DEMANS BAĞLANTISI
Araştırmacılar, mikroplastiklerin beyin dokusunda birikmesinin demans ile bir kontağı olabileceğini belirtiyor. Lakin bu, direkt bir nedensellik bağı oluşturacak kadar kâfi bilgi sunmuyor. Çalışma, yalnızca bir alakayı işaret etmekte ve mikroplastiklerin demansa yol açıp açmadığına dair kesin bir sonuç bulunmamaktadır. Bu bahiste daha geniş örneklem kümeleri ile yapılacak araştırmalara muhtaçlık duyulmaktadır.
DAHA FAZLA ARAŞTIRMA GEREKİYOR
Matthew Campen ve takımı, bu araştırma için yenilikçi bir sistem kullandı. Mikroplastiklerin bedende nasıl dağıldığını belirlemek maksadıyla, farklı teknikler ve kimyasal tahliller yapıldı. Bu tahlillerde kullanılan formüller, mikroplastiklerin yanlışsız bir biçimde tespit edilmesi için titizlikle uygulandı. Lakin, laboratuvar ortamlarında ve örneklerin işlenmesinde yaşanabilecek potansiyel kirlenme, bu sonuçların doğruluğunu sorgulamakta. Campen, mikroskobik plastiklerin beyne ulaşabilmesi için, bu partiküllerin sindirim sistemini geçmesi ve kan-beyin bariyerini aşması gerektiğini belirtiyor. Lakin bunun nasıl gerçekleştiği hakkında şimdi kesin bir bilgi yok.
Bu çalışma, mikroplastiklerin insan bedeninde birikimi ve muhtemel sıhhat tesirlerine dair değerli bir adım atmakta. Lakin, mikroplastiklerin beyin hastalıklarına neden olup olmadığına dair kesin bir sonuca varmak için daha fazla uzun periyotlu araştırma yapılması gerektiği vurgulanıyor.
