Türkiye’de son yıllarda karşılaşılan sarsıntı, sel, yangın üzere doğal afetler, insan ruh sıhhatini olumsuz etkiliyor. Zelzele ve yangın üzere büyük felaketlerin yarattığı belirsizlik ve kayıpların travmatik tesirleri, toplumdaki korku seviyesini artırıyor. Yangın üzere büyük felaketlerin toplumda derin bir şok ve kayıp hissi yarattığını söyleyen Türk Ruhsal İstişare ve Rehberlik Derneği İzmir Şube Lideri Doç. Dr. Yağmur Soylu, bu çeşit olayların toplumda endişe, çaresizlik, öfke, ıstırap ve acı üzere hisleri tetiklediğini belirtip, “Geçtiğimiz günlerde yaşanan Bolu’daki otel yangını da toplumda derin bir endişe ve tasa yarattı. Bu cins felaketlerin büyüklüğü ve yaygınlığı, insanların günlük hayatlarını etkileyen bir korku bozukluğuna dönüşebilir. Tüm bu ağır telaş, hayatlarını ve sevdiklerini kaybetme korkusu, çaresizlik, öfke, ıstırap ve üzüntü hisleriyle birlikte toplumun genelinde kendini inançta hissetmeme, güvenliklerine ve geleceklerine dair endişelenme halini yaygın olarak görülür” dedi.
‘FARKINDALIK ÇOK DAHA DEĞERLİ BİR HALE GELDİ’
Doç. Dr. Soylu, “İçinde bulunduğumuz günlerde kendini gösteren ‘Acaba yaşanacak bir diğer felakette hangimiz ziyan göreceğiz? Hatta tahminen bahtsızca ölüp, gideceğiz’ fikirleri, insanların zihinlerinde yer alarak hem ruhsal hem de fizyolojik açıdan önemli bir baskı bireyleri her an tetikte olma durumuna sürükleyebilir. Tüm bunlar bireylerin telaş seviyelerinin son derece artmasına sebep olmaktadır. Bu süreç, bazen paranoya ya da çok önlemli bir hayat şekli benimsemeye, inançta olmadıklarını düşündükleri için dış dünyadan kendilerini soyutlama noktalarına kadar gidebilir. Son yıllarda yaşanan büyük felaketler, vefat korkusu ve felakette ziyan görme telaşını çok daha bariz hale getirdi. Toplumda korkunun arttığı bu devirde, bireylerin bu kaygılarla başa çıkabilmesi için ruhsal dayanak ve toplumsal farkındalık çok daha değerli bir hale geldi” diye konuştu. Doç. Dr. Soylu, yaşanan olumsuzluk ve felaketlerin yaşlılar, çocuklar ve bayanlar üzere daha kırılgan kümelerde daha ağır gerilim ve telaşa yol açabildiğini söyledi.
‘TOPLUMDA İTİMAT DUYGUSU İNŞA EDİLMELİ’
Toplum sıhhatini müdafaanın büyük afetlerin yaşandığı periyotlarda daha da değerli hale geldiğine dikkati çeken Doç. Dr. Soylu, “Toplum sağlığının korunmasına yönelik hem afet öncesi hem de sonrasında geçerli olabilecek kimi teklifler sıralanabilir; ruhsal dayanak hizmetlerinin yaygınlaştırılması, afet bilinçliliği ve eğitim, toplumsal dayanışma ağı kurulması, kriz idaresinde uzmanların yer alması, vücut ve ruh sıhhati gereksinimlerine kapsayıcı yaklaşım ve afet sonrası toplumsal ruhsal birinci yardım. Afetlerden sonra topluma yönelik ruhsal birinci yardım hizmetlerinin yaygınlaştırılması, toplumsal travmanın tesirlerini azaltabilir. Ruhsal birinci yardım, insanların duygusal şok ve travmalarla başa çıkabilmesi için erken müdahale sağlar ve toplumsal güzelleşmeyi hızlandırabilir. Tüm bunlarla birlikte toplumun genel sıhhatini güzelleştirmek için devletin, sivil toplum kuruluşlarının ve bireylerin birlikte çalışması büyük değer taşır. Toplumdaki bireylerle birlikte çalışmanın mümkün olabilmesi için de toplumda inanç hissinin inşa edilmesi kıymet arz etmektedir” açıklamalarında bulundu.
‘YANGIN, GÜVENSİZLİK, ÇARESİZLİK, ÜMİTSİZLİK HİSLERİNİ TETİKLEDİ’
Türk Psikologlar Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Klinik Psikolog Ekin Çakır ise tüm felaketlerin başka meselelerle birleşince ruhsal sıhhati sarstığını belirtip, “Bir yandan daha uzak geleceğe ait ağır bir tasa yaşarken bir yandan her gün içinde yaşadığımız konutumuzun, iş yerimizin, kullandığımız yolların güvenliğine ait korkular taşımaya başlıyoruz” dedi.
Bolu yangını sonrasında da güvensizlik, çaresizlik, ümitsizlik üzere hislerin bariz formda tetiklendiğini lisana getiren Çakır, “Önlenebilir her faciada gördüğümüz üzere öfke yeniden en sık rastladığımız hislerden biri. Önemli kayıplar verdiğimiz için toplumun kıymetli bir kısmında yasa bağlı ıstırap ve ıstırap de sıklıkla gördüğümüz hislerden oluyor” diye konuştu. Felaket ve aksiliklerden en çok etkilenen kümenin çocuklar olduğunu söyleyen Çakır, “Son yangın felaketinde hayatını kaybedenlerin kıymetli bir kısmının çocuk olması da maalesef çocukların var olan hassasiyetini artırıyor” dedi.
‘GÜVENSİZLİK HİSSİ GÜNLÜK HAYATI KUŞATABİLİYOR’
Felaketlerin ‘önlenebilir’ ya da ‘gerekli tedbirler alındığında kayıpların daha az olması’ niyetinin toplumdaki güvensizlik hissini beslediğini vurgulayan Çakır, “Bu güvensizlik hissi giderek günlük hayatı kuşatan bir noktaya gelebiliyor. Beşerler kendi denetim alanlarında olmayan şeyleri denetim etmek için çabalıyor, denetim edemediği noktalarda ağır bir çaresizlik hissiyle baş başa kalıyor. Tüm bunlar bir ortaya geldiğinde ne yazık ki ‘felaketlerde ziyan görebilirim’ algısı güçleniyor. Olayın üzerinden belli bir müddet geçtiğinde tesiri azalabiliyor lakin genel tabloya baktığımızda giderek biriken bir tesirden bahsetmek mümkün görünüyor” diye konuştu.