Çocuk gelişimine görünmez tehdit! Uzmanlar anlattı
Çocukların ellerinden düşmeyen akıllı telefonlar ve tabletler, suçsuz bir cümbüş aracı üzere görünse de uzmanlar, erken yaşta dijital aygıt kullanımının zihinsel, duygusal ve toplumsal gelişim üzerinde önemli riskler oluşturduğunu vurguladı. Bilhassa 0-6 yaş periyodu, beyin gelişiminin en süratli olduğu kritik bir evre.
Bilimsel araştırmalar, bu devirde çok ekran maruziyetinin dikkat eksikliği, hiperaktivite, uyku bozuklukları ve toplumsal marifetlerde gerileme üzere sıkıntılara yol açtığını ortaya koydu.
Uzmanlar, çocukların erken yaşta telefonla tanışmasının gelişimsel riskler taşıdığına dikkat çekerek, “0-6 yaş kümesi için deneyimsel öğrenme, oyun ve insan etkileşimi hayati kıymettedir. Telefon üzere pasif ekranlar, lisanı manaya, hisleri tanıma ve tabir etme üzere alanlarda gecikmelere neden olabilir” dedi.
Uzmanlar, bilimsel çalışmaların, uzun müddetli ekran kullanımının çocuklarda dikkat müddetlerini kısalttığını, mavi ışığın uyku hormonlarını baskılayarak uykuya geçişi zorlaştırdığını ve yüz yüze irtibatın azalmasının empati gelişimini olumsuz etkilediğini gösterdiğini belirtti.
Uluslararası alanda yapılan araştırmalar da bu telaşları destekledi. ABD merkezli Sapien Labs tarafından 100 binden fazla gencin iştirakiyle gerçekleştirilen bir çalışma, 13 yaşından evvel akıllı telefon sahibi olmanın ruh sıhhati üzerinde önemli olumsuz tesirler yarattığını ortaya koydu.
Çalışmayı yürüten Dr. Tara Thiagarajan, “Gelişmekte olan zihinler, çevrimiçi ortamdan daha derin halde etkileniyor. 13 yaş altındaki çocukların akıllı telefona erişimi sınırlandırılmalı” diyerek, alkol ve tütün yasaklarına emsal düzenlemeler önerdi.
Araştırma, erken yaşta telefon kullanımının siber zorbalık, uyku düzensizlikleri ve aile münasebetlerinde zayıflama ile irtibatlı olduğunu gösterdi.
Amerikan Pediatri Akademisi (AAP), 0-2 yaş ortası çocukların ekran kullanımından büsbütün uzak tutulmasını, 2-5 yaş ortası çocukların ise günde en fazla 1 saat ekran başında geçirmesini önerdi.
AAP’ye nazaran, çocukların dokuları daha hassas olduğu için elektromanyetik dalgaların tesirleri yetişkinlere kıyasla daha fazla.
Amerikan KBB Akademisi tarafından yapılan bir araştırma, günde 1 saatten fazla telefon kullanan çocuklarda işitme kaybı riskinin arttığını ortaya koydu.
Uzmanlar, ebeveynlerin çocuklarını sakinleştirmek ya da oyalamak için telefon ve tabletlere başvurmasının uzun vadeli sıkıntılara yol açabileceği konusunda hemfikir.
Uzmanlar, “Telefonun bir ‘sakinleştirici’ ya da ‘ödül-ceza aracı’ olarak kullanılması, çocukların duygusal düzenleme maharetlerini geliştirmesini engelliyor. Çocuklar, zorlayıcı hislerle başa çıkmayı öğrenmek yerine bu hisleri bastırmak için aygıtlara bağımlı hale gelebilir. Bu, ilerleyen yaşlarda gerilim, korku ve öfke idaresi problemlerine yol açabilir” ikazında bulundu.
PEKİ, TAHLİL NE?
Uzmanlar, ebeveynlerin ve öğretmenlerin teknoloji kullanımında rol model olmasının kritik olduğunu vurguladı.
Uzmanlar, “Sınırsız ekran kullanan bir yetişkinin çocuğa hudut koyması mümkün değil. Okul öncesi periyotta ekran müddeti günde 1 saati geçmemeli” dedi. Bunun yerine, kitap okuma, açık havada oyun ve yaratıcı etkinlikler teşvik edilmeli.
Çocuğun dijital içerikleri ebeveynle birlikte izlemesi ve sonrasında bu içerikler hakkında konuşması, medya okuryazarlığını geliştirmede tesirli bir formül. Ayrıyeten, yemek saatleri ve uyku öncesi üzere “ekransız vakit dilimleri” planlamak, sağlıklı alışkanlıkların oluşmasına katkı sağladı.
Dr. Thiagarajan, “Dijital okuryazarlık ve ruh sıhhati eğitimi mecburî hale getirilmeli. Çocukların çevrimiçi risklere karşı korunması için ebeveynlerin ve toplumun ortak sorumluluğu var” dedi.
Çocukların geleceği için atılacak adımlar, bugünden şekillendi. Erken yaşta telefon kullanımının yarattığı risklere karşı şuurlu bir yaklaşım, sağlıklı jenerasyonların yetişmesi için vazgeçilmez göründü.
