Çocuklarda ve yetişkinlerde dikkat eksikliği: Modern hayatın gölgesinde
DEHB, bilhassa dikkat müddeti, dürtü denetimi ve hiperaktiviteyi etkileyen bir nörogelişimsel bozukluk.
Yapılan araştırmalar, bu durumun beynin bilhassa ön beyin kısmındaki fonksiyon bozukluklarından kaynaklandığını ortaya koydu.
Nöroloji uzmanı ve DEHB üzerine bir otorite Dr. Russell A. Barkley, “DEHB, beynin planlama, tertip, ve dürtü denetimi üzere işlevleri yöneten alanlarındaki eksikliklerden kaynaklanır. Bu durum, kişi hayatı boyunca tesirli bir biçimde iş ve toplumsal bağlar kurmasını zorlaştırabilir” diye açıkladı.
NEDENLERİ VE GENETİK ETKENLER
DEHB’nin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik faktörlerin değerli bir rol oynadığı düşünülmekte. Birçok çalışmada, DEHB’si olan birinci derece akrabaların tıpkı durumu taşıdığına dair güçlü bulgular var.
Biyolojik psikiyatri profesörü Dr. Stephen Faraone, “Genetik, DEHB’nin en büyük belirleyicisi olabilir. Yaptığımız çalışmalar, DEHB’nin aile üyeleri ortasında yüksek oranda genetik bir geçiş gösterdiğini ortaya koyuyor” dedi.
Ayrıca çevresel faktörlerin de bu durumu etkileyebileceği söylenmekte. Bilhassa gebelik sırasında alkol ve sigara kullanımı, erken doğum, düşük doğum tartısı üzere faktörler, DEHB riskini artıran etkenler ortasında sayılmakta.
Ayrıca, Çocuk psikiyatristi Dr. Amanda Callahan “Erken yaşta maruz kalınan ağır gerilim, ziyanlı kimyasallar ya da nizamlı uyku eksikliği de bu durumun gelişmesine katkı sağlayabilir” biçiminde ekledi.
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTENİN SEMPTOMLARI
DEHB’nin temel semptomları ortasında dikkat dağınıklığı, dürtüsellik, çok hareketlilik ve tertip eksiklikleri yer alır. Çocuklarda bu semptomlar okul muvaffakiyetini ve arkadaşlık ilgilerini olumsuz etkileyebilirken, yetişkinlerde iş verimliliğini ve şahsî münasebetleri zorlaştırabilir.
Harvard Üniversitesi’nde nörolog ve DEHB uzmanı Prof. Dr. John Ratey, “DEHB, sadece çocukları değil, yetişkinleri de etkileyebilir. Yetişkinlerde ekseriyetle işyerinde konsantrasyon zorluğu, unutkanlık ve sabırsızlık üzere belirtiler görülür” diye açıkladı.
TEDAVİ USULLERİ: İLAÇ VE TERAPİLER
DEHB’nin tedavisi ekseriyetle ilaçlar ve davranışsal terapilerle yapılır. İlaç tedavisinde kullanılan en yaygın ilaçlar, merkezi hudut sistemini etkileyen uyarıcı hususlardır. Bunlar ortasında metilfenidat (Ritalin) ve amfetamin bazlı ilaçlar yer alır. Fakat, her birey için hakikat tedavi formülünün belirlenmesi hayli kıymetli.
Psikiyatri uzmanı Dr. Paul W. Lichtenstein, “İlaçlar, birden fazla DEHB hastasında tesirli olabiliyor, fakat kimi hastalar için terapi ve ömür şekli değişiklikleri de yararlı olabiliyor. İlaç tedavisi her vakit bir uzman denetiminde uygulanmalıdır” dedi.
Bunun yanı sıra, psikoterapi, bilhassa bilişsel-davranışsal terapi, DEHB’li bireylerin hayat marifetlerini geliştirmelerine yardımcı olabilir. Psikoterapi, bireylere dürtü denetimini ve dikkatlerini nasıl yönetebileceklerini öğretir. Ayrıyeten, aile terapisi, aile üyelerinin hastalıkla nasıl başa çıkacaklarını öğrenmelerine yardımcı olabilir.
BEYİN VE TEKNOLOJİ: YENİ METOTLAR VE ARAŞTIRMALAR
Son yıllarda yapılan araştırmalar, DEHB tedavisinde beyin stimülasyonu üzere yeni teknolojilerin de tesirli olabileceğini gösterdi.
Transkraniyal manyetik stimulasyon (TMS), beynin muhakkak bölgelerini maksat alarak beyindeki nörolojik aktiviteyi artırmak hedefiyle kullanılan bir prosedür.
Nörobilimci Dr. Michael S. Rohan, “Yeni araştırmalar, TMS’nin DEHB tedavisinde umut verici sonuçlar doğurduğunu gösteriyor. Bu metot, ilaç tedavisi ile paralel olarak kullanılabilir ve bireylerin semptomlarını azaltmada tesirli olabilir” dedi.
DEHB’Yİ ANLAMAK VE YÖNETMEK
DEHB, genetik ve çevresel faktörlerin birleşimiyle gelişen bir durumdur ve bireylerin hayatlarını değerli ölçüde etkileyebilir. Fakat yanlışsız tedavi teknikleri ve kişisel stratejilerle yönetilebilir.
İlaçlar, terapiler ve teknolojik tedavi metotları, DEHB’li bireylerin hayat kalitesini artırmak için tesirli araçlar sunar. Erken teşhis ve tedavi, bu bozukluğun yönetilmesinde çok büyük bir rol oynar.
Uzmanlar, DEHB’yi bir mani değil, gerçek yaklaşımla yönetilebilen bir durum olarak gördü.
DEHB’nin yanlışsız bir biçimde anlaşılması ve tedavi edilmesi, hem çocuklar hem de yetişkinler için daha sağlıklı ve verimli bir ömür sunabilir.
