Çocuklardaki okul fobisiyle ilgili ailelere kritik uyarılar

Child Mind Institute’un araştırmalarına nazaran, okul çağındaki çocukların yüzde 7 ila 10’unda görülen bu durum, erken müdahale edilmezse akademik başarısızlığa ve toplumsal izolasyona yol açtı. Bu haberimizde, bilimsel bilgiler ve memleketler arası uzman görüşleri ışığında, ebeveynlerin nasıl dayanak olabileceğini ele alındı. Okul açılış devirleri, yaz tatilinin rahatlığından sınıf ortamının katı kurallarına geçişle birlikte, çocuklarda ağır dert belirtilerini tetikleyebiliyor. İstekszizlik, sabah kalkmayı reddetme yahut mide bulantısı üzere fizikî semptomlarla kendini gösteren bu durum, okul fobisi olarak tanımlandı.

Amerikan Psikoloji Derneği’nin (APA) bilgilerine nazaran, pandemi sonrası devirde çocuklarda anksiyete oranları yüzde 30’a varan bir artış gösterdi ve okul fobisi olayları da buna paralel yükseldi.

Birleşik Krallık’taki YoungMinds örgütü, okul korkusunun çocuklarda ayrılık anksiyetesi, toplumsal fobi yahut genel anksiyete bozukluğu üzere alt tiplere ayrıldığını belirtti.

Örneğin, 5-7 yaş ortası çocuklarda ayrılık telaşı baskınken, ergenlikte toplumsal yargılanma korkusu ön plana çıktı. Bilimsel araştırmalar, bu sorunun kökenlerini netleştirdi.

İtalya’da Catania Üniversitesi’nde gerçekleştirilen bir topluluk tabanlı çalışma (BMC Public Health, 2007), 478 çocuk ve ergen üzerinde yapılan anketlerde, tasa belirtilerinin okul performansıyla aksi orantılı olduğunu ortaya koydu: Yetersiz not alan öğrencilerde telaş oranı yüzde 14,1 iken, başarılılarda bu oran yüzde 3,9’a düşüyordu.

Araştırmacılar, derdin dikkat dağınıklığına ve motivasyon kaybına yol açtığını vurguladı. Benzeri halde, Child Mind Institute’un 2025 tarihli bir incelemesi, okul anksiyetesinin sınıf içi davranışları etkilediğini ve bazen ADHD yahut öğrenme bozukluğu üzere durumlarla karıştırıldığını belirtti.

Pandemi sonrası bir öbür çalışma, çocukların yüzde 20’sinde okul reddinin (school refusal) arttığını ve bunun aile içi gerilim, akran zorbalığı yahut akademik baskıdan kaynaklandığını gösterdi. Yabancı uzmanlar, bu meseleye karşı somut tahliller önerdi.

Child Mind Institute’tan Dr. Rachel Busman, “Ebeveynler, çocuğun korkusunu görmezden gelmek yerine, olumlu pekiştirme ve rol modelleme ile desteklemeli. Örneğin, ayrılık anksiyetesinde, çocuğa okulda bir ‘güvenli kişi’ (öğretmen yardımcısı yahut akran) atamak, geçişi kolaylaştırır” dedi.

Johns Hopkins’ten Erika Chiappini ise bilişsel davranışçı terapiyi (BDT) vurguladı:

“BDT, çocuğun kaygılarını adım adım yüzleşerek yönetmesini sağlar. Araştırmalarımız, haftalık bir saatlik seansların bile semptomları yüzde 60 oranında azalttığını gösteriyor.”

Birleşik Krallık’taki NHS uzmanı Dr. Sarah Furlong, ebeveynlerin kendi gerilimlerini yönetmesinin kritik olduğunu belirtti.

“Çocuklar, ebeveynlerin korkusunu yansıtır; bu yüzden aile terapisi, hem çocuğun hem ailenin yükünü hafifletir.”

ABD’de McLean Hastanesi’nden Dr. Julia Martin Burch, okul fobisinin okul reddine evrilmesini önlemek için erken müdahaleyi savundu:

“Okul reddi, anksiyete bozukluklarının bir semptomu; DSM-5’e nazaran, ayrılık anksiyetesi yahut toplumsal fobiyle kontaklı. Tedavi edilmezse, ergenlikte depresyona dönüşebilir.”

Araştırmalara nazaran, BDT’nin okul ortamında uygulanması (örneğin, öğretmen destekli grup çalışmaları), muvaffakiyet oranını yüzde 70’e çıkardı.

İlaç tedavisi ise, şiddetli olaylarda (örneğin, SSRI’ler) BDT ile kombine edildiğinde tesirli oluyor, lakin uzmanlar öncelikle terapiyi önerdi.