Haziran ayında 330 milyar lira ile bugüne kadarki en yüksek aylık açığı veren bütçede, birinci 6 ayda vatandaşa kesilen cezalarda da tüm vakitlerin rekoru kırıldı.
Yıl sonu için 1,9 trilyon lira açık vermesi öngörülen 2025 bütçesinde haziran sonunda 980 milyar liraya yükselen toplam açık fiyatıyla yıllık maksadın yaklaşık yarısı 6 ayda verilirken, vatandaşa kesilen cezalar ise bütçenin en kıymetli ve en büyük gelir kaynağı oldu.
Mart ayında son anda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gece yarısı kararnamesiyle 9 güne uzatılan Ramazan Bayramı tatilinin yanı sıra haziran ayındaki Kurban Bayramı tatili, bilhassa trafik cezalarındaki fevkalâde artışlarla birinci 6 aydaki ceza rekorunun kırılmasında ve yıllık maksadın 6 ayda aşılmasında en kıymetli etken oldu.
AKP’li vekillerin bile “Devlet vatandaşına tuzak kurar mı?” reaksiyonuna yol açan, her 30 kilometrede bir radar uygulaması sayesinde harikulâde artış gösteren trafik cezaları, 6 ayda 69,8 milyar liraya ulaştı. 2025 bütçesinde yılın tamamında trafik cezalarından beklenen gelir ise 55 milyar lira. Münasebetiyle birinci yarı yılda yıllık gelir amacını yaklaşık 15 milyar lira aşan trafik cezalarının yıl sonuna kadar bütçedeki gelir amacının üç misline ulaşması, hatta aşması kelam konusu.
6 AYDA YILLIK AMACIN 3,5 KATI CEZA
TBMM’de bağlanan 2025 bütçe yasasında vergi cezaları, yargısal para cezaları, idari para cezaları olmak üzere farklı kalemlerde vatandaşa kesilecek cezalardan yıl sonuna kadar elde edilmesi öngörülen ceza geliri toplamı 245 milyar 413 milyon lira olarak yer aldı.
Buna karşılık Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı Haziran 2025 ve Ocak-Haziran 2025 periyodu 6 aylık bütçe gerçekleşmelerinde kelam konusu kalemlerde kesilerek tahakkuk ettirilen para cezalarının toplam fiyatı 921 milyar liraya ulaştı. Bütçede para cezalarından elde edilmesi öngörülen yıllık gelir amacı 6 ayda 3,5 mislini aşan meblağda tahakkuk etmiş durumda.
Vergi daireleri, kamu yönetimleri, bakanlıkların merkez ve taşra teşkilatları, İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Şubesinin tıpkı süratle ceza kesmeye devam etmesi durumunda yıl sonunda tahakkuk eden para cezası gelirlerinin 1,5-1,8 trilyon liraya ulaşması ve bütçedeki yıllık maksadın 6-8 kat aşılması mümkünlüğü yüksek görünüyor.
CEZAYI ÖDEYEMEYEN VATANDAŞA GECİKME CEZASI VE CEZA FAİZİ EKLENİYOR
Yılın birinci yarısında vatandaşa kesilerek tahakkuk ettirilen 921 milyar 165 milyon lira para cezasının 549,3 milyarı vergi cezalarından geldi. Gelir Yönetimi Başkanlığı’nın başlattığı uygulamayla beyannamelerinde gelir-gider çelişkisi saptanan mükellefler vergi dairelerine davet edilerek beyannamelerinde matrah değişikliğine gitmeleri isteniyor. Bunun yanında yasal müddetleri geçiren, cezaya giren mükelleflere de milyarlarca liraya varan gecikme cezası ve cezai faiz yürütülüyor.
İlk 6 ayda mahkemelerce kesilen yargı para cezaları 80 milyar liraya yaklaşırken kamu kurumları, belediyeler, Etraf, İçişleri, Ulaştırma, Adalet vb. farklı bakanlıklar ve idari ünitelerce kesilen idari para cezalarının toplamı ise 223 milyar lirayı aştı. Yasa uyarınca hisse ayrılan idari para cezalarında tahakkuk ettirilen ceza fiyatı 6 ayda 69 milyar lira olurken, öbür para cezaları ismi altında yapılan tahakkukların meblağı 1,3 milyar lira seviyesinde gerçekleşti. Tahakkuk ettirilen para cezalarında en yüksek tahsilat oranı yüzde 47 ile trafik cezalarında gerçekleşirken, vergi cezalarında tahsilat yüzde 10’da kaldı.
İlk 6 ayda 1 trilyon liraya yaklaşan para cezalarındaki tahakkuk meblağının tamamının tahsil edilmesi durumunda bütçenin gelir kalemlerinde ortaya çıkan açıklar önemli ölçüde azaltılmış olacak. Bunun yanında ek gelir olarak para cezalarına sürat verdiği gözlenen iktisat idaresi ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yıl sonuna kadar tıpkı stratejiyi sürdüreceği anlaşılıyor.
Ancak tahakkuk eden para cezalarının tahsil oranlarının düşük seviyelerde kalması, zati rutin ödemelerini vaktinde yapamayan vatandaşın ceza ödemelerini karşılayacak gelirden mahrum olduğunu, hasebiyle kesilerek tahakkuk ettirilen para cezalarının, gecikme cezaları ve ceza faizleriyle katlanarak trilyonlara ulaşacağını gösteriyor.