Dron iktidarı sona eriyor: Modern savaş doktrinleri çöp oldu

ABD’nin Indiana eyaletindeki Camp Atterbury’de gerçekleştirilen test, askeri stratejistlerin ve teknoloji uzmanlarının dikkatini ziyadesiyle çekti. Bilim kurgu sinema sahnesini andıran test sürecinde, yüksek teknolojiye sahip 49 adet quadrocopter çeşidi drondan oluşan sürü, gökyüzüne yükseldi; saniyeler içinde ise hepsi birden meyyit kuşlar misali yere çakıldı. Dronların birden yere düşmesinin arkasında, savunma teknolojileri konusunda ABD ordusunun iş birliği yaptığı Epirus firması tarafından geliştirilen Yüksek Güçlü Mikrodalga (YGM) silahı bulunuyor. Bu silaha, Termopylae Muharebesi’nde gösterdiği yararlılıkla meşhur, efsanevi Sparta hükümdarı, Leonidas’ın ismi verildi.

Epirus CEO’su Andy Lowery muvaffakiyetle gerçekleştirilen testten sonrasında yaptığı açıklamada, elde edilen başarıyı “tekillik olayı” (singularity event) biçiminde tanımladı. Kelam konusu tanımlama, pazarlama lisanının çok ötesinde bir manaya sahip. Çünkü muvaffakiyet ile sonuçlanan test, son yıllardır askeri ve sivil güvenlik açısından kıymetli bir telaş kaynağı olarak görülen dronların tek bir anda etkisiz hâle getirilebileceğini göstermiş oldu; dahası, bu gelişmeyle birlikte düşük maliyetli, yaygın ve yıkıcı tesire sahip dronların çağdaş savaşın dinamiklerini kökten değiştiren “eşitleyici” tesirinin sona ermek üzere olduğuna dair somut bir ispat sundu.

Rusya-Ukrayna Savaşı’nda tarafların yüzlerce dron kullanarak saha üstünlüğü sağlamaya çalıştığı göz önünde tutulduğu vakit, ortaya çıkan yeni durumun global askeri istikrarlar için ne kadar kritik olduğu daha netlik kazanıyor.

Ukrayna’da 500’den fazla dron ile gerçekleştirilen taarruzlar hatta dronların esir yakalama operasyonlarında faal olarak kullanılması, Yüksek Güçlü Mikrodalga teknolojisinin savaşların gidişatını nasıl değiştirebileceği hakkında önemli ipuçları veriyor.

Leonidas isimli dron savarlar, “dron devriminin” teknolojik ilerlemenin tabiatı gereği her vakit bir zayıf noktayı barındırdığı gerçeğini de kanıtlayan bir “karşı devrim” başlatarak, gelecekteki savaşlarda teknolojik üstünlüğün tekrar belirleyici olacağı bir periyoda evrildiğine de işaret ediyor.

MİKRODALGA TEKNOLOJİSİ: KİNETİK OLMAYAN HARP SANATI

Geleneksel hava savunma sistemleri, füzeler yahut mermiler üzere kinetik mühimmat kullanarak amaçları fizikî olarak yok etmeye odaklanırken Leonidas eski paradigmaya meydan okuyan, statik bir savaş sistemi olarak öne çıkıyor.

Cihaz, mutfaklarımızdaki mikrodalga fırınların çok daha güçlü ve yönlendirilebilir bir versiyonu olarak da düşünülebilir. Leonidas öbür pek çok “savar” cinsinin tersine füzeler fırlatmıyor: dronların elektronik devrelerini “felç ederek” onları devre dışı bırakmak suretiyle çalışıyor. Askeri terminolojide “yumuşak öldürme” (soft kill) diye geçen bu metot, gayenin fizikî olarak imha edilmesini gerektirmediği için ikincil hasar riskini ve yüksek maliyetleri de ortadan kaldırıyor.

Leonidas’ı rakiplerinden ayıran öteki bir özellik ise “yazılım tanımlı” bir sistem olması. Galyum nitrit bazlı yarı iletkenler kullanan sistemde donanım sabit kalırken, yeni tehditlere karşı yazılım güncellemeleriyle adapte olabilme yeteneğini bünyesinde barındırıyor. Indiana’daki testlerde muvaffakiye gösteren Leonidas, gelişmiş sensör ve yazılımı sayesinde dost ve düşman dronları bugüne kadar kaydedilen en süratli vakit aralığında ayırt edebilme yeteneği sunuyor.

Leonidas’ın sahip olduğu özellikler, onu “geleneksel dron” sistemlerinden değerli ölçüde ayırır. Lazer sistemleri çoklukla tek seferde yalnızca bir maksadı etkisiz hâle getirebilirken, Leonidas üzere YGM sistemleri birebir anda birden fazla amacı yahut bir sürüyü etkisizleştirebilir. Ayrıyeten, “geleneksel karıştırıcılar” (jammer) dron ile operatör ortasındaki bağlantı frekanslarını bloke etse de, evvelce programlanmış yahut fiber optik temaslarla çalışan otonom dronlara karşı etkisiz kalır. Leonidas, direkt dronun iç elektroniklerini gaye aldığı için bu cins kısıtlamalara takılmaz. Bu teknolojik ilerleme, askeri lojistik ve maliyet-etkinlik paradigmalarında radikal bir dönüşüm başlatıyor. Örneğin, milyonlarca dolar kıymetindeki bir hava savunma füzesiyle bin dolarlık bir dronu düşürmenin ekonomik dengesizliği, savaş iktisadı için sürdürülemez bir durumdu.

Leonidas, kinetik mühimmat yerine elektrik gücü kullanarak, atış başına maliyeti neredeyse sıfıra indiriyor. Bu durum, yalnızca teknik bir gelişme olmasının yanında kitlesel dron akınlarına karşı da stratejik bir iktisat atağı olarak kabul ediliyor.

Leonidas’ın yazılım tabanlı yapısı ve yapay zeka entegrasyonu, geleceğin silahlarının yalnızca donanımla değil, yazılımla tanımlanacağı bir periyodu işaret ediyor. Sistem, Anduril’in yapay zeka ve makine tahsili teknolojileriyle entegre olabilme yeteneğine sahip. Bu, silahın yeni tehditlere karşı donanım değişimi olmadan güncellenebileceği ve vakitle daha akıllı hâle gelebileceği manasına geliyor. Bu durum, donanım merkezli yaklaşımdan, daha çevik ve daima evrimleşen bir yazılım tabanlı savunma modeline geçişin sinyalini veriyor. Bu, bilhassa askeri teknolojide inovasyon döngüsünü hızlandıracak bir trendin göstergesi olarak yorumlanıyor.

Aşağıdaki tablo, farklı karşı-dron sistemlerinin temel özelliklerini karşılaştırarak Leonidas’ın pozisyonunu daha net ortaya koymaktadır.

DRONLAR TÜKETİM MATERYALİ Mİ OLUYOR?

Camp Atterbury’deki Leonidas testi, ABD’nin daha geniş kapsamlı bir stratejik dönüşümünün yalnızca bir kesimidir. Bu dönüşümün en dikkat cazibeli adımı, ABD Savunma Bakanlığı’nın küçük dronları artık “dayanıklı mal varlığı” yerine “tüketim malzemesi” olarak yine sınıflandırmasıdır. Bu bürokratik atılım, dronların tıpkı mühimmat, el bombası yahut roket üzere stoklanıp kullanılabileceği manasına geliyor.

Politika değişikliğiyle birlikte, orta rütbeli subaylara dron tedarikini ve operasyonunu hızlandırma yetkisi verildi. Uzmanlar bu yetkilendirmeyi askeri tedarik zincirini kolaylaştırarak yerelleştirek, süratlice değişen tehdit ortamına daha çevik bir biçimde adapte olmayı amaçlayan bir idari – lojistik ihtilal olma potansiyeline dikkat çekiyor.

Sözü edilen strateji, ABD’nin bir yandan kendi dron yeteneklerini orduda yaygınlaştırırken, öteki yandan potansiyel tehditlere karşı savunma kalkanı inşa ettiği bir “iki taraflı strateji” olarak da görülebilir. ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth, 2026 yılına kadar her birliğin kendi “düşük maliyetli, tek kullanımlık dronlarına” sahip olmasını hedefledikleri hakkında yaptığı açıklama da “iki taraflı strateji” yapılanmasının bir devlet siyaseti haline getirildiğini göstermekte. Bu yaklaşımın temel gayesi olarak, bilhassa Hint-Pasifik bölgesindeki potansiyel çatışmalarda “dron egemenliğinin” kurulması öne çıkıyor.

ABD’deki stratejik dönüşümün temelinde, Rusya-Ukrayna Savaşı’ndaki dron kullanımı tecrübelerinden öğrenilen dersler yatıyor. Sürmekte olan savaş, küçük ve ucuz dronların alanda ne kadar tesirli ve tüketilebilir olduğunu kanıtlamış durumda. Pentagon’un bu siyaseti, klâsik, yavaş ve merkeziyetçi tedarik süreçlerini yıkarak, Ukrayna’da yaşanan mahallî ve süratli tedarik modelini global ölçekte ve stratejik gayeler doğrultusunda uygulamaya koyduğunu da gösteriyor. Dahası bu yaklaşım, yalnızca bir ekipman değişikliğine değil, askeri bürokrasideki bir kültür ve süreç değişikliğine de işaret ediyor.

AVRUPA’NIN UYKUSU: SAVUNMA SİYASETLERİNDE BOŞLUK

ABD’nin son yıllarda açıkça dillendirmeye başladığı strateji değişikliği atılımları, bilhassa Avrupa’nın savunma siyasetlerinde bariz bir boşluğun olduğu istikametindeki tartışmaları alevlendiriyor. Avrupa’nın, bilhassa de Almanya’nın, yeni kuşak savunma teknolojilerine yatırım yapmakta kalmış olduğu gerçeği de bu alevi körükleyen ögelerden.

Kıta Avrupası’ndaki tartışmalara bakıldığında ortaya çıkan yeni durumun “acil askeri modernizasyon ihtiyacı” yerine “ideolojik itibar projelerine” harcanan fonlara gösterilen reaksiyonlar dikkat çekiyor. ABD’nin Hint-Pasifik’teki stratejik çıkarlarına odaklanarak inovasyonda vites arttırması, global güvenlik tehditlerine yönelik proaktif bir yaklaşım sergilediği kaygıları de beraberinde getiriyor. Uzmanların nazarında ise Avrupa’nın bu tehdit algısına karşı çoğunlukla “iç sorunlara ve ‘ılımlı politikalara’ odaklandığı” yönünde bir fikir birliği oluşmuş durumda.

Leonidas üzere sistemlerin ortaya çıkması, ABD ile Avrupalı müttefikleri ortasındaki teknolojik uçurumun giderek açıldığına işaret ediyor. Bu durum, NATO içinde operasyonel birlikte çalışabilirlik meselelerine yol açabileceği üzere, Avrupa’nın kendi savunma kapasitesini bağımsız olarak müdafaa yeteneğini de zayıflatabilir. ABD’nin dron geliştirme ve karşı-dron savunma sistemlerini eş vakitli olarak geliştirmesi, faal ve öncü bir askeri stratejiyi yansıtırken, Avrupa’nın mevcut tehditlere reaktif yahut pasif kalması, büyük bir stratejik boşluğun oluştuğu sonucunu ortaya koymaktadır. Bu durum, jeopolitik risklerin arttığı bir devirde Avrupa’nın savunma zafiyetini daha da bariz hâle getirmektedir. Bu stratejik boşluk, yalnızca potansiyel çatışmalarda Avrupa’yı savunmasız bırakmakla kalmayacak, tıpkı vakitte gelecekteki güvenlik siyasetleri ve teknoloji standartlarının belirlenmesinde ABD’nin liderliğini pekiştirecektir.

SAVAŞ TEKNOLOJİSİNDE ESASLI DEĞİŞİM E SİVİL UYGULAMALAR

Leonidas’ın başarısı, savaşın geleceğinin yalnızca daha büyük ve güçlü silahlarda değil, teknolojik üstünlükte, yazılım kabiliyetinde ve maliyet-etkin tahlillerde yattığını gösteriyor. Çağdaş savaşın tabiatı, klasik kinetik çatışmadan elektronik ve siber savaşa hakikat kayıyor. Bu süreçte Leonidas üzere sistemler, geleceğin savunma mimarisi için kritik bir yere sahip.

Söz konusu teknolojinin ehemmiyeti, yalnızca askeri alandaki potansiyeliyle sonlu değildir. Epirus CEO’su Andy Lowery, Leonidas’ın sivil alanda da kullanılabileceğini belirterek stadyum, liman, havaalanı ve kritik altyapı tesislerinin korunması üzere alanlardan YGM sistemleri potansiyel terör taarruzlarını yahut dron kaynaklı tehditleri önlemek için bir güvenlik kalkanı olarak da kullanılabileceğine vurgu yapıyor.

Dünyanın bölgelerinde yaşanan dron hücumları, bu tıp sistemlere olan muhtaçlığın arttığını çoktandır gündeme getirmekte. Leonidas, bu cins tehditlere karşı caydırıcı ve tesirli bir tahlil sunarak, sivil güvenliği de yeni bir boyuta taşıyor. Mevzubahis durum, çift kullanımlı (dual-use) teknolojilerin gelecekteki ehemmiyetini vurguluyor. Tıpkı teknoloji savaş alalarında düşman dronlarını düşürürken öteki taraftan da havalimanını koruyabilme üzere sivil savunmada da savlı gözüküyor. Beri yandan çift kullanımlı teknolojinin tabiatı, sivil alanda askeri teknolojilerin yaygınlaşmasıyla ilgili saklılık, nezaret ve etik meseleleri da beraberinde getiriyor. Gelecekte emsal teknolojilerin yaygınlaşmasıyla birlikte hava güvenliği üzere mevzularda yeni düzenlemeler ve yasal çerçeveler gerektireceğini öngörmek de çok sıkıntı değil.

GERÇEKLER VE GELECEK

Indiana’daki test, çağdaş savaş tarihinde bir dönüm noktasıdır. Elektromanyetik silah Leonidas, ucuz ve kitlesel dron sürüsü tehdidine karşı teknolojik bir üstünlük kurarak, bu “eşitleyici” periyodun sonunun yaklaştığını göstermektedir. Bu, yalnızca bir teknolojik yenilik değil, birebir vakitte savaş doktrinlerinde, askeri tedarik zincirinde ve stratejik yaklaşımlarda esaslı bir değişimin habercisidir.

Bu olay, bilhassa Avrupa ve müttefikler için bir uyanış daveti niteliğindedir. Teknolojik üstünlüğün, global güvenlik istikrarında ne kadar hayati bir rol oynadığı bir sefer daha kanıtlanmıştır. Geleceğin savaşında zaferin, en büyük orduya yahut en çok füzeye sahip olmaktan fazla, en süratli adapte olan, en akıllı teknolojileri geliştiren ve bu teknolojilere karşı en tesirli savunmayı kurabilen taraflara ilişkin olacağı açıktır. Naif barış siyasetleri çağının sona erdiği ve teknolojik gerçekliğin bizi çoktan yakaladığı bir periyoda girilmiştir.