Gelişmiş ülkelerde gitgide artan kamu borçları, zayıf büyüme ve reformlardaki yavaşlık ile birleşince yatırımcıların kaygılarını artırıyor ve ekonomistlerin yakın vakitte borç krizi yaşanacağı öngörüsüyle tahvil piyasasında oynaklıklara sebep oluyor.
Mali baskılar, artan faiz sarfiyatları, demografik değişimlerden kaynaklanan sıhhat hizmetleri maliyetlerindeki artış, savunma harcamalarındaki yükseliş ve doğal afetler ile iklim değişikliğinden kaynaklanan ekonomik kayıpların artmasıyla daha da şiddetleniyor. Tüm bunlar gelişmiş piyasalarda uzun vadeli borçlanma maliyetinin artmasına katkıda bulunuyor.
Bu ülkelerde artan popülizm, sık kabine değişiklikleri ve hükümet değişimleriyle birleşince, siyaset yapıcıların son yıllarda artan kamu borcunun seyrini düzeltmek için gereken kuvvetli kararları alması giderek zorlaşıyor.
TERCİH EDİLEN TAHLİL YENİ BORÇLANMA
Söz konusu ülkelerde 2008 finansal krizi, Euro krizi, Kovid-19 salgını ve Rusya-Ukrayna savaşı üzere periyotlarda tercih edilen tahlilin hep yeni borçlanma olması dikkati çekiyor.
Bu ortada, Milletlerarası Para Fonu’nun (IMF) blog sitesinde global borçlara ait yayımladığı 17 Eylül tarihli tahlile nazaran, global kamu borcunun Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’ya (GSYH) oranının bu yıl 2,8 puan artarak yüzde 95,1’e çıkması bekleniyor.
Analizde ayrıyeten, IMF’ın olumsuz bir senaryosuna nazaran global kamu borcunun 2027’ye kadar yaklaşık yüzde 117’ye yükselerek 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana en yüksek düzeye ulaşabileceği belirtiliyor.
Analizde, Fransa, İngiltere ve ABD üzere büyük iktisatların global kamu borcundaki artışın en önemli nedenleri ortasında gösterildiğine dikkati çekilirken, birçok ülkede brüt finansman gereksinimlerinin da yüksek düzeylerde kalmasının beklendiği vurgulanıyor.
17 TRİLYON DOLARLIK TAHVİL İHRACI
Öte yandan Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nün (OECD) Global Borç Raporuna nazaran, 2023’te 14 trilyon dolar olan devlet tahvil ihraçları 2024’te 16 trilyon dolara ulaştı. Bu ölçünün bu yıl 17 trilyon dolara yükselerek rekor kıracağı öngörülüyor.
Gelişmekte olan ülkelerde de piyasadan borçlanma düzeyi keskin halde artış gösterirken, bu ülkelerde 2007’de 1 trilyon dolar düzeyinde olan tahvil ihracı 2024’te 3 trilyon doların üzerine çıktı.
Gelişmekte olan ülkelerde mevcut borç düzeyi 2007’deki 4 trilyon dolar seviyesinden 2024’te 12 trilyon dolara yükseldi.
ABD, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya ve Japonya üzere gelişmiş ülkelerin kamu borç seviyeleri çok yüksek kalırken, bu sorunu çözmek için gereğince uğraş gösterilmemesi dikkati çekiyor.
GELİŞMİŞ İKTİSATLARIN TOPLAM BORCU 228,2 TRİLYON DOLAR
Uluslararası Finans Enstitüsü’nün (IIF), 25 Eylül’de yayımlanan “Küresel Borç Monitörü” raporuna nazaran, yılın ikinci çeyreği sonunda global borç 337,7 trilyon dolara ulaştı. Yılın birinci yarısında borç 21 trilyon dolardan fazla arttı.
Çin, Fransa, ABD, Almanya, İngiltere ve Japonya, borç düzeylerinde dolar cinsinden en büyük artışları kaydetti.
Gelişmiş iktisatların toplam borcu yılın ikinci çeyreğinde 228,2 trilyon dolar olarak hesaplanırken, gelişmekte olan ülkelerde toplam borç 109,5 trilyon dolara ulaştı.
IIF’in raporuna nazaran, birçok gelişmiş iktisatta borçlanma gereksinimi salgın öncesi düzeylerin hayli üzerinde seyretmeye devam ediyor ve manalı bir bilakis dönüş işareti görülmüyor.
IIF, ayrıyeten Almanya, Fransa ve Japonya üzere ülkelerde artan mali yükler konusunda uyardı. Finanslarını sürdürülemez buldukları ülkelerin tahvillerini satan yatırımcılara karşı dikkatli olunması gerektiği belirtildi.
Enstitüsü uzmanları ABD’nin borçları konusunda kaygılarını de lisana getirdi. Bu ülkelerdeki kısa vadeli borçlanma, toplam ulusal borcun yaklaşık yüzde 20’sini oluşturuyor. Bu artan bağımlılığın, merkez bankaları üzerindeki faiz oranlarını düşük tutma tarafındaki siyasi baskıyı artırarak para siyaseti bağımsızlıklarını tehlikeye atabileceğine vurgu yapıldı.