Gökyüzünden gelen gizem köyü vurdu!

Kenya’nın güneyindeki Makueni bölgesine bağlı Mukuku Köyü, 30 Aralık 2024 tarihinde gökyüzünden gelen beklenmedik bir konukla sarsıldı.

Yaklaşık 500 kilogram tartısında ve 2,5 metre çapında devasa bir metal halka, köyün üzerine düşerek hem mahallî halkı hem de bilim dünyasını şaşkına çevirdi.

Kenya Uzay Ajansı (KSA), yaptığı birinci değerlendirmelerde objenin bir roketin ayrılma evresinden kalma bir kesim olabileceğini açıklarken, memleketler arası uzmanlar bu olayın uzay kirliliğinin artan tehlikelerine işaret ettiğini vurguladı.

Neyse ki olayda can kaybı ya da yaralanma yaşanmadı, fakat enkazın kökeni ve mümkün riskleri üzerine araştırmalar sürüyor.

KSA’dan Binbaşı Alois Were, olay yerinde yaptığı açıklamada, “Bölge halkının korkmasına gerek yok. Bu, muhtemelen bir roketin ayrılma halkası olan metalik bir obje. Güvenlik açısından acil bir tehdit oluşturmuyor” dedi. Lakin Were, objenin hangi ülkeye yahut kuruluşa ilişkin olduğunun belirlenmesi için ayrıntılı tahlillerin yapılacağını ve sorumluların memleketler arası hukuk çerçevesinde hesap vereceğini belirtti.

Kenya polisi ve KSA grupları, olaydan çabucak sonra bölgeyi kordon altına alarak enkazı incelemeye aldı.

Yetkililer, objenin düştüğü sırada hala sıcak olduğunu ve çarpma anında kıpkırmızı göründüğünü rapor etti.

UZMAN GÖRÜŞLERİ VE BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR

Olay, uzay kirliliği ve enkaz idaresi konusunda memleketler arası uzmanları harekete geçirdi. Fransız uydu nezaret şirketi Aldoria’nın CEO’su Romain Lucken, objenin Hindistan Uzay Araştırma Organizasyonu’na (ISRO) ilişkin bir PSLV Polar Uydu Fırlatma Aracı’ndan gelmiş olabileceğini öne sürdü.

Lucken, “Bu cins ayrılma halkaları, uyduları yörüngeye yerleştirdikten sonra çoklukla denetimsiz bir halde atmosfere geri döner. Ancak Mukuku Köyü üzere yerleşim bölgelerine düşmesi, uzay enkazının kontrolsüz bırakılmasının ne kadar önemli bir risk oluşturduğunu gösteriyor” dedi.

Bununla birlikte, Harvard Üniversitesi’nden astrofizikçi Jonathan McDowell, objenin uzay çöpü olduğu argümanına temkinli yaklaşıyor. McDowell, ferdî blogunda yaptığı açıklamada, “Halka formundaki objenin bir roket modülü olduğu öne sürülüyor, fakat elimizdeki deliller sonlu. Objenin kimyasal bileşimi ve üretim teknikleri üzerine yapılacak tahliller, kökenini netleştirebilir” diyerek daha fazla bilimsel inceleme gerektiğini vurguladı.

McDowell, Dünya yörüngesinde 10 santimetreden büyük yaklaşık 36.500 modül uzay enkazının bulunduğunu ve bu objelerin astronotlar ile yeryüzündeki beşerler için önemli bir tehdit oluşturduğunu belirtti.

Avrupa Uzay Ajansı’ndan (ESA) uzay enkazı uzmanı Holger Krag, olayı kıymetlendirdi ve uzay kirliliğinin önlenmesi için memleketler arası iş birliğinin kaide olduğunu tabir etti. Krag, “Uzay faaliyetleri süratle artıyor ve bu, yörüngede biriken enkaz ölçüsünü katlanarak büyütüyor. Mukuku Köyü’ne düşen modül, bu sorunun ne kadar acil olduğunu bir sefer daha ortaya koydu” dedi.

Krag’a nazaran, uzay enkazının büyük bir kısmı atmosfere girişte yanarak yok oluyor yahut okyanus üzere ıssız bölgelere düşüyor. Lakin Mukuku’daki üzere olaylar, mevcut tedbirlerin yetersizliğini gözler önüne serdi.

BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR VE GLOBAL ENDİŞELER

Mukuku Köyü’ndeki olay, uzay enkazı meselesinin bilimsel ve politik boyutlarını yine gündeme getirdi.

NASA’nın Uzay Çöpü İzleme Programı’na nazaran, düşük Dünya yörüngesinde (LEO) bulunan enkaz kesimlerinin sayısı her geçen yıl artıyor. Bu kesimler, eski uydular, roket etapları ve çarpışmalar sonucu oluşan küçük kalıntılardan oluştu.

Yapılan bir araştırmada, LEO’da 27.000’den fazla objenin faal olarak takip edildiği, lakin çok daha fazla küçük parçacığın radarlar tarafından tespit edilemediği belirtildi.

Uluslararası Uzay Hukuku’na nazaran, uzay enkazının sebep olduğu ziyanlar, objenin sahibi olan ülke yahut kuruluş tarafından karşılanmak zorunda. Lakin Mukuku’daki enkazın kökeni şimdi netleşmediği için sorumluluk tartışmaları sürüyor.

KSA, objenin kimyasal ve yapısal tahlilini yapmak için uluslararası ortaklarla iş birliği yapıyor.

Analizler, objenin hangi roket yahut uydu misyonuna ilişkin olduğunu ve üretiminde kullanılan materyallerin hangi ülkeye işaret ettiğini ortaya çıkarabilir.

GELECEK İÇİN UYARI

Mukuku Köyü’ndeki olay, uzay çağında yeni bir periyodun risklerini gözler önüne serdi. Uzmanlar, ticari uzay faaliyetlerinin artmasıyla birlikte SpaceX, Blue Origin ve öbür şirketlerin fırlattığı roketlerin enkaz meselesinin daha da büyüyebileceği konusunda uyardı.

Örneğin, SpaceX’e ilişkin bir roket modülünün Kuzey Karolina’da bir yürüyüş parkuruna düştüğü rapor edilsi. Bu tıp olaylar, uzay sanayisinin sürdürülebilirlik ve güvenlik standartlarını tekrar değerlendirmesi gerektiğini gösterdi.

Kenya Uzay Ajansı, Mukuku Köyü’ndeki enkazı kaldırarak inançlı bir alana taşıdı ve ayrıntılı incelemeler için memleketler arası uzmanlarla iş birliğini sürdürüyor.

Olay, uzay kirliliğinin yalnızca bilimsel değil, birebir vakitte insani bir sorun olduğunu bir sefer daha hatırlattı.

Uzmanlar, gelecekteki faciaları önlemek için uzay trafiği idaresi ve enkaz temizleme teknolojilerine yatırım yapılması gerektiğini vurguladı.