Hollanda’da Doğu Türkistan hamlesi

150 sandalyeden oluşan 15 partiden oluşan Hollanda Parlamentosu’nda bir teklifin kabul edilmesi için %50’den fazla, yani en az 76 sandalyeye muhtaçlık vardır. Teklif, GroenLinks, PvdA, D66 ve CDA üzere partiler tarafından desteklendi, lakin Çin ile diplomatik ve ekonomik alakalara öncelik veren iktidar partilerinin muhalefeti nedeniyle reddedildi ve gerekli 76 oyu alamadı. Reddedilmesine karşın, önerge Çin hükümetine güçlü bir siyasi bildiri gönderdi ve Amsterdam Belediye Meclisi’nde tarihi bir siyasi tartışmanın önünü açtı.

AMSTERDAM PARLAMENTOSUNDA TARIHI SIYASI KARAR

10 Temmuz 2025’te, Denk Partisi’nden Amsterdam Kent Meclisi üyesi Süleyman Koyuncu, “Baskıyı Tanıyanlar Doğu Türkistan’ı Tanır” başlıklı bir teklif sundu ve “Sincan” yerine “Doğu Türkistan” tabirinin kullanılmasını savundu. Önerge, “Doğu Türkistan”ın Uygurların tarihi ve kültürel kimliğini yansıttığını, Uygur diasporası tarafından tercih edildiğini ve Çin hükümetinin “Sincan” (yeni bölge manasına gelir) terimini kullanmasının, onların kimliğini inkar eden kolonyal bir terim olduğunu vurguladı.

45 sandalyeden oluşan 13 partiden oluşan Amsterdam Kent Meclisi’nde bir teklifin kabul edilmesi için %50’den fazla, yani en az 23 sandalye gerekiyor. “Sincan” yerine “Doğu Türkistan”ın kullanılması önerisi PvdA, GroenLinks, D66, Partij voor de Dieren ve Denk tarafından desteklendi ve 26 sandalye ile kabul edildi. Bu tarihi siyasi karar ile Amsterdam Kent Meclisi, sömürge terimi olan “Sincan” yerine “Doğu Türkistan” teriminin kullanılmasını onaylayarak, Çin hükümetinin bölgeyi “yeni bölge” olarak isimlendirmesini reddetti.

Amsterdam Parlamentosu Denk Partisi Milletvekili Süleyman Koyuncu, Amsterdam Parlamentosu’nda konuşuyor.

Suleyman Koyuncu bu tarihi karar hakkında şunları söyledi: “Bugün Amsterdam yalnızca bir isim seçmedi; baskı altında olan bir halkla dayanışmasını ilan etti. Uygurların tarihi ve kültürel kimliğini tanıdı. Bu karar, insan hakları, özgürlük ve kültürel kimlik için gayret eden herkes için bir umut ışığıdır.”

Ne yazık ki, Doğu Türkistan halkı için gurur kaynağı olan bu tarihi karar, Amsterdam Belediye Başkanı Femke Halsema tarafından veto edildi. Halsema, “Doğu Türkistan”ın ayrılıkçı bir mana taşıdığını ve milletlerarası alanda tanınan bir siyasi isim olmadığını savundu. Bu veto, Doğu Türkistan diasporasını derinden yaraladı.

11 Temmuz’da, Süleyman Koyuncu’yu programım “Uygur Çayevi Sohbetleri”ne davet ederek, bu tarihi kararın önemi ve Belediye Başkanı Femke Halsema’nın veto kararının gerisindeki nedenler hakkında canlı bir röportajı gerçekleştirdik.

Canlı röportajı sırasında Süleyman Koyuncu’ya Hollanda’daki Doğu Türkistan örgütlerinin Belediye Başkanı Femke Halsema’nın veto hakkına karşı protesto etme hakkının olup olmadığını sordum. O da veto kararının, Halsema’nın Uygur soykırımı ve Uygur tarihi hakkında kâfi bilgiye sahip olmaması nedeniyle alınmış olabileceğini belirterek, Hollanda’daki Uygur örgütlerinin mektup yazarak itirazlarını lisana getirebileceklerini söyledi. Onun kelamlarından ilham alarak, şahsî web sitem ve toplumsal medya platformlarında Hollanda’daki tüm Uygur ve Doğu Türkistan örgütlerine ivedilikle toplanıp protesto etmeleri için davette bulundum. Ayrıyeten, 28 Temmuz 2025’in Yarkand Katliamı’nın 11. yıldönümü olduğunu da belirttim. Bu bağlamda, Amsterdam Belediye Meclisi önünde bir şov düzenleyerek meclisin kararına karşı bir bildiri yayınlayacağımızı duyurdum ve Çin hükümetinin Tibet’i “Xizang” olarak isimlendirirken, dünyanın geri kalanının ayrılıkçı bir mana taşımayan “Tibet” ismini kullandığını vurguladım. Doğu Türkistanlıların ulusal gururunu zedeleyen Belediye Başkanı Femke Halsema’nın açıklamalarına şiddetle protesto edeceğimizi vurguladım ve Çin hükümetinin “Doğu Türkistan”ı ayrılıkçı olarak nitelendirirken, emsal bir tarihî bağlama sahip olan Tibet’in bu türlü bir suçlamayla karşı karşıya kalmamasının nedenini sorguladım.

Amsterdam Kent Parlamentosu

BU TARIHİ KARARIN DOĞU TÜRKISTAN İÇİN ÖNEMİ

Amsterdam Belediye Meclisi’nin “Doğu Türkistan” ismini kabul etmesi, Batı ülkesindeki bir mahallî meclisin bu ismi resmi olarak tanıdığı birinci örnek olarak, Doğu Türkistan bağımsızlık hareketi ve Uygur kimlik uğraşında tarihi bir dönüm noktası oluşturdu. Çin hükümetinin Uygurlara karşı sürdürdüğü soykırım ve insanlık hataları, ABD hükümeti, Batı ülkeleri, Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletler ve Milletlerarası Af Örgütü tarafından daima olarak eleştirildiği bir devirde alınan bu karar, Çin’e güçlü bir siyasi ileti gönderiyor. Bu karar, Çin’in milletlerarası topluma “Sincan” ismini dayatma gayretlerine direkt bir cevap niteliğinde olup, Doğu Türkistan halkının kimliğini müdafaa hakkının global olarak tanındığını göstermektedir. Bu karar Uygurlara umut vermektedir ve Çin’in baskıcı siyasetlerinin reddedildiğini açıkça göstermektedir.

Özetle, Amsterdam Belediye Meclisi’nin tarihi siyasi kararı, Çin hükümetinin sömürgeci siyasetlerine yönelik atılmış bir siyasi ok niteliğindedir. Bu karar, Hollanda ve milletlerarası toplumda güçlü bir sinyal olarak, Uygurların Çin’in sömürgeci siyasetlerine karşı haklı uğraşını desteklemekte ve onların tarihi kimliklerinin tanınmasında değerli bir adım olarak, tarihte gururlu bir yer edinmelerini sağlamaktadır.