Katiller kurbanların kızlarıyla evleniyor. Şaka değil gerçek

Afrika’nın doğusunda, Uganda’nın Karamoja Kabilesi’nde uygulanan şaşırtan bir gelenek, çağdaş dünyayı hayrete düşürüyor. Kabilede cinayet işleyen bir kişi, çağdaş hukuk yerine klasik bir formülle “Cezalandırılıyor”: Kurbanın ailesiyle evlendiriliyor.

Genellikle bu evlilik, öldürülen kişinin kızı ya da kız kardeşiyle gerçekleşiyor. Kabile büyükleri, bu uygulamanın kan davalarını önlediğini ve iki aile ortasında barışı sağladığını savunuyor. Katil, bu evlilikle hem kendi hayatını koruyor hem de topluluğun huzurunu yine tesis ediyor. Lakin bu gelenek, insan hakları savunucuları tarafından sertçe eleştiriliyor.

Kadınların bir “barış aracı” olarak kullanılması, özgür iradelerinin hiçe sayılması ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin derinleşmesi reaksiyonlara yol açıyor. Karamoja’da bayanların bu evliliklerde kelam hakkı bulunmuyor; birden fazla vakit ailelerin onayıyla karar veriliyor. Öte yandan, kabile üyeleri bu adetin yüzyıllardır tertibin temeli olduğunu ve çağdaş hukukun kabile dinamiklerini anlamadığını öne sürüyor.

Karamoja’daki bu gelenek, Afrika’nın birçok bölgesinde klâsik hukuk ile çağdaş hukuk ortasındaki çatışmanın bir örneği. Kimi uzmanlar, bu tıp uygulamaların kültürel miras olarak korunması gerektiğini belirtirken, öbürleri bayan haklarının kozmik prensiplerle korunması gerektiğini vurguluyor. Uganda hükümeti, bu geleneğe şimdi direkt bir müdahalede bulunmazken, memleketler arası toplum bahse dikkatle yaklaşıyor.