Kedilerde Alzheimer görülüyor mu? İşin uzmanları anlattı
Edinburgh Üniversitesi’nden bilim insanlarının yürüttüğü çığır açan bir araştırma, Alzheimer hastalığının sırf insanlara has olmadığını, yaşlı kedilerde de misal demans belirtilerinin görüldüğünü ortaya koydu.
Kedilerin beyinlerinde insanlardaki Alzheimer’a misal toksik protein birikimleri tespit eden bu çalışma, hem evcil hayvan sıhhati hem de insan nörolojisi için yeni bir umut kapısı araladı.
Avrupa Nörobilim Dergisi’nde yayımlanan bulgular, kedilerin Alzheimer araştırmaları için doğal bir model olabileceğini gösterdi.
KEDİLERDE DEMANS: İNSANLARDAKİ ALZHEİMER İLE ŞAŞIRTAN BENZERLİKLER
Dünya genelinde yaklaşık 57 milyon insanı etkileyen demans, en yaygın tipi olan Alzheimer hastalığıyla biliniyor.
Alzheimer, beyinde toksik amiloid-beta proteinlerinin birikmesiyle karakterize ediliyor; bu birikimler, hudut hücreleri ortasındaki irtibatı bozarak hafıza kaybı, baş karışıklığı ve bilişsel gerilemeye yol açtı.
Edinburgh Üniversitesi Royal (Dick) Veterinerlik Okulu’ndan Dr. Robert McGeachan liderliğindeki araştırma takımı, 25 kedinin vefat sonrası beyinlerini inceleyerek, demans belirtileri gösteren kedilerde de birebir amiloid-beta birikimlerinin mevcut olduğunu saptadı. Bu bulgu, kedilerin Alzheimer gibisi bir nörodejeneratif süreç yaşadığını birinci kere bilimsel olarak belgeledi.
Dr. McGeachan, “Kediler, bu hastalığı doğal olarak geliştirdikleri için, genetiği değiştirilmiş laboratuvar hayvanlarına kıyasla çok daha gerçekçi bir model sunuyor. Bu, Alzheimer’ın ilerleyişini anlamak ve yeni tedaviler geliştirmek için eşsiz bir fırsat” dedi.
Araştırma, Birleşik Krallık Demans Araştırma Enstitüsü ve Wellcome Trust üzere itibarlı kurumlar tarafından desteklendi.
KEDİLERDE DEMANS BELİRTİLERİ: TANIDIK İŞARETLER
Kedilerde demans, insanlardaki Alzheimer belirtilerine çarpıcı halde benziyor. Araştırmaya nazaran, yaşlı kedilerde görülen demans belirtileri ortasında şunlar yer aldı:
Artan miyavlama: Bilhassa gece saatlerinde yüksek sesle miyavlama.
Kafa karışıklığı: Mekânsal yönelim bozukluğu, meskende kaybolma ya da tanıdık yerleri bulamama.
Uyku düzensizlikleri: Olağandan fazla ahenge ya da gece uyanık kalma.
Tuvalet alışkanlıklarında bozulma: Kum kabı dışında tuvalet yapma.
Davranış değişiklikleri: İştah değişiklikleri, oyuna ilginin azalması ya da duvara bakarak boşluğa dalma.
Uluslararası Cat Care’in lideri Dr. Vicky Halls, kedilerdeki bu belirtilerin çoklukla “yaşlılık” olarak yanlış yorumlandığını belirtti:
“Evcil hayvan sahipleri, kedilerinin davranış değişikliklerini yaşlanmanın doğal bir modülü sanıyor. Lakin bu çalışma, bu belirtilerin önemli bir nörolojik rahatsızlığın habercisi olabileceğini gösteriyor.”
İNSAN TEDAVİLERİ İÇİN YENİ BİR UFUK
Kedilerin Alzheimer araştırmalarında bir model olarak kullanılması, bilim dünyasında heyecan oluşturdu. Daha evvel genetiği değiştirilmiş fareler üzerinde yapılan çalışmalar, hastalığın doğal ilerleyişini tam olarak yansıtamıyordu. Fakat kediler, bu hastalığı doğal yollarla geliştirdiği için, hem hastalığın düzeneklerini anlamada hem de yeni tedavi sistemlerini test etmede daha sağlam bir model sundu.
Nörolog Dr. John Hardy, bu bulguların değerine dikkat çekti:
“Kedilerdeki amiloid-beta birikimlerinin beşerlerle bu derece emsal olması, Alzheimer’ın altında yatan biyolojik süreçleri daha uygun anlamamızı sağlayabilir. Bu, yeni ilaçların geliştirilmesi için kritik bir adım.”
San Francisco’da düzenlenecek Alzheimer Society International Congress (ASIC 2025), bu cins yenilikçi araştırmaların tartışılacağı bir platform olacak. Kongrede, kedilerin Alzheimer modelleri olarak potansiyeli ve yeni tedavi stratejileri ele alınacak.
EVCİL HAYVAN SIHHATİ İÇİN YENİ YAKLAŞIMLAR
Bu araştırma, sadece insan sıhhati için değil, yaşlı kedilerin hayat kalitesini artırmak için de kıymetli bir adım. Kedilerde demansın idaresi için veteriner doktorlara ve evcil hayvan sahiplerine yeni bir farkındalık kazandırdı.
Dr. Patty Khuly, Miami’deki Sunset Animal Clinic’in sahibi ve veteriner doktor, şunları önerdi:
“Demans belirtileri gösteren kediler için sistemli beslenme programları, gerilim azaltıcı ortamlar ve beyin sıhhatini destekleyen E vitamini üzere besin destekleri kritik değer taşıyor. Ayrıyeten, puzzle mama kapları üzere uyarıcı aktiviteler, bilişsel gerilemeyi yavaşlatabilir.”
ALZHEİMER TEDAVİLERİNDE YENİ UMUTLAR
Alzheimer tedavileri için umut vadeden öteki çalışmalar da devam ediyor. Örneğin, Kaliforniya Üniversitesi’nde yürütülen bir araştırma, iki kanser ilacının kombinasyonunun Alzheimer gibisi semptomları fare modellerinde bilakis çevirdiğini gösterdi. Ayrıyeten, glukagon gibisi peptit 1 (GLP-1) agonistleri üzere ilaçların demans riskini azaltma potansiyeli, sonuçlanması beklenen klinik denemelerle araştırıldı.
Edinburgh Üniversitesi’nin kediler üzerine yaptığı bu çalışma, hem veteriner hekimlik hem de insan nörolojisi için bir dönüm noktası olarak görüldü.
Kedilerdeki demansın insan Alzheimer’ı ile benzerlikleri, bilim beşerlerine hastalığın kökenlerini ve tedavi yollarını keşfetme konusunda yeni bir perspektif sundu. Bu keşif, milyonlarca insanın ve evcil dostlarının hayatını değiştirebilecek bir umut ışığı yaktı.
