Keklikler kene avcısı mı, yoksa virüs taşıyıcısı mı? İşin uzmanları anlattı
Türkiye’de Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) olaylarının artışı, kene popülasyonunu denetim altına alma metotlarını yine gündeme getirdi.
Halk ortasında “kene avcısı” olarak görülen kekliklerin bu meseleye tahlil olup olmadığı merak konusu oldu.
Bilimsel araştırmalar ve uzman görüşleri, kekliklerin kene yediği istikametindeki yaygın inanışın bir efsaneden ibaret olduğunu ortaya koydu.
Üstelik, kekliklerin keneleri taşıyarak hastalıkların yayılmasını artırabileceği uyarısı yapılıyor.
KEKLİKLERİN BESLENME ALIŞKANLIKLARI VE KENE GERÇEĞİ
Keklikler, Türkiye’nin tarım alanlarında ve dağlık bölgelerinde yaygın olarak bulunan omnivor kuşlar.
Kınalı keklik, çil keklik ve dağ kekliği üzere tipler, çoklukla tohumlar, bitkisel malzemeler ve böceklerle besleniyor. Fakat, kenelerin keklik diyetindeki yeri tartışmalı.
İngiltere’deki Nottingham Üniversitesi’nden ekoloji uzmanı Prof. Dr. Sarah Blagden, kekliklerin kene tüketiminin nadiren gerçekleştiğini ve popülasyon denetimi için kâfi olmadığını belirtti:
“Keklikler, böceklerle beslenirken tesadüfen kene yiyebilir, lakin bu davranış kene popülasyonunu manalı formda azaltmaz.”
Benzer formda, ABD’deki Cornell Üniversitesi Ornitoloji Laboratuvarı’ndan Dr. Amanda Rodewald, kekliklerin kene larvalarını tüketebileceğini, lakin bunun kene popülasyonunu denetim edecek seviyede olmadığını vurguladı:
“Keklikler keneleri direkt amaç almaz. Böcek avcılığı sırasında kene tüketimi olsa bile, bu strateji kene uğraşında tesirli değil.”
BİLİMSEL DATALAR NE DİYOR?
Uluslararası Parazitoloji Dergisi’nde (International Journal of Parasitology) yayımlanan bir makale, kuş cinslerinin kene tüketiminin ekosistemdeki öteki faktörlere bağlı olduğunu ve kekliklerin bu bahiste belirleyici bir rol oynamadığını ortaya koydu.
Araştırmalar, kekliklerin bilhassa palaz devrinde (yavru kekliklikten ergenliğe geçiş süreci) protein muhtaçlığı nedeniyle kene yiyebileceğini gösterse de, bu tüketimin kene popülasyonunu azaltacak seviyede olmadığını vurguladı.
TÜBİTAK takviyeli bir çalışmada ise Doğu Anadolu’da KKKA riskinin arttığı ve Sivas’taki kenelerin yüzde 10’unun virüslü olduğu belirtildi.
Uzmanlar, kekliklerin kene yemediği ve hatta virüsleri yayabileceği ihtarında bulundu.
KEKLİK AVI VE EKOSİSTEM DENGESİ
Kekliklerin kene popülasyonu üzerindeki tesiri tartışmalı olsa da, uzmanlar doğal istikrarın korunmasının değerine dikkat çekti.
Keklik avının artması, doğal ekosistemin bozulmasına yol açarak dolaylı yoldan kene popülasyonunun çoğalmasına katkı sağlayabilir.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın keklik ve sülün avını üç yıl mühletle yasaklama kararı, bu cinslerin korunması ve ekosistem istikrarına katkısı açısından olumlu bir adım olarak görüldü.
KENELERDEN KORUNMANIN YOLLARI
Uzmanlar, kene uğraşında kekliklere bel bağlamak yerine daha tesirli tekniklere odaklanılmasını önerdi.
Uzmamlar, kenelerden korunmak için şu tavsiyelerde bulundu:
“Kırsal alanlarda açık renkli kıyafetler giyin, pantolon paçalarını çorap içine sokun, kene kovucu sprey kullanın ve çalılıklardan uzak durun. Meskene döndüğünüzde bedeninizi, bilhassa koltuk altı, kulak ardı ve saç tabanlarını denetim edin.”
EFSANE Mİ, GERÇEK Mİ?
Kekliklerin kene yediği istikametindeki halk inanışı, bilimsel bilgilerle desteklenmedi. Uzmanlar, kekliklerin kene popülasyonunu denetim etmede sonlu bir tesiri olduğunu, hatta keneleri taşıyarak hastalıkların yayılmasını artırabileceğini belirtti.
Kene uğraşında entegre ziyanlı idaresi, biyolojik denetim prosedürleri ve bilinçlendirme kampanyaları üzere bilimsel temelli stratejilere odaklanılması gerektiği vurgulandı.
