Levent Üzümcü’den Ayşe Barım çıkışı!
Oyuncu ve İzmir Kent Tiyatroları Genel Sanat Yönetmeni Levent Üzümcü, Birgün gazetesinden Yeşer Sarıyıldız’a verdiği röportajda, Ayşe Barım davasına değinerek, “Bugün gelinen noktada artık televizyonlarda en kolay toplumsal sorunlar bile anlatılamıyor” dedi.
Üzümcü, birtakım oyuncuların suskunluğuna ait soruya, suskunluğun yeni olmadığını, yıllardır sürdüğünü söz ederek şöyle konuştu:
“Mücadele etmeden tiyatro da hayat da olmaz. Suskunluk sorunu yalnızca bugünün değil. Yıllarca beşerler kimseyi kırmamaya, hengame etmeden yönetim etmeye çalıştı. Vaktinde daima birlikte yükü omuzlayıp birkaç kişiyi yalnız bırakmasaydık, bugün burada olmazdık. Keşke haklı çıkmasaydım, ben ‘abartıyor’ olsaydım da bu tabloyu görmeseydik. Bedeli ertelemek, sonunda daha ağır bir bedel olarak karşına çıkıyor. Bugün gelinen noktada artık televizyonlarda en kolay toplumsal sıkıntılar bile anlatılamıyor. Dizilerin senaristleri gözaltına alınabiliyor.”
Tiyatro ve gündeme dair sorulara cevap veren Üzümcü, İzmir Kent Tiyatroları’nda seyirci sayısındaki artışı şu halde açıkladı:
“Repertuvarı genişlettik, oyun sayısını artırdık. Asıl sorun kelamı olan oyunlar sahnelemek. Hem bugünü hem üniversal kederleri anlatan metinler seçiyoruz. Mesela bu dönem Arthur Miller’ın Cadı Kazanı var. 1600’lerin Salem cadı mahkemelerini anlatıyor, aslında 1950’lerde McCarthy periyoduna gönderme yapıyor. Bugün Türkiye’de sahnelediğimizde seyirci diyecek ki: ‘Delil yok, ispat yok, beşerler nasıl idama gönderilebilir?’ Sanırım yüzyıllar sonra da bugünü anlatan oyunlar yazılacak.”
Kentteki tiyatro biletlerini bir sigara paketi fiyatında tuttuklarını belirten Üzümcü, tiyatronun temel bir muhtaçlık olduğunu vurgulayarak şunları söyledi:
“Geçenlerde yetmişlerinde bir hanımefendi yanıma gelip, ‘Emekli maaşımla izleyebildiğim tek tiyatro burası’ dedi. On dört bin lira maaş alıyormuş, lakin ödenekli tiyatrolara gelebiliyormuş. Bu bir sorumluluk. Bilet gelirleriyle tiyatroyu döndüremiyoruz. Keşke o denli olsaydı. Vergilerle yaptığımız kamu hizmeti bu. O yüzden biletleri bir sigara paketi fiyatına tutuyoruz. Bu tiyatroyu kıymetsiz kılmaz; bilakis hepimizin tiyatrosu olduğunu gösterir.”
“Sansür ve otosansür tiyatroda nasıl hissediliyor?” sorusuna Üzümcü, “Biz dünyada kabul görmüş metinler sahneliyoruz. Sansür yaratıcılığı artırmaz, bilakis sanata ihanet olur.” cevabını verdi.
ÖRNEK UYGULAMA: ‘HER PROVA ÖNCESİ “NE TACİZDİR, NE DEĞİLDİR” NET BİÇİMDE OKUNACAK’
Sosyal medyada “MeToo akımı” olarak bilinen taciz farkındalığının tiyatroya tesirine dair soruya Üzümcü, şu karşılığı verdi:
“İngiltere’de uygulanan bir sistemi hayata geçiriyoruz. Her prova öncesi ‘ne tacizdir, ne değildir’ net biçimde okunacak. Bu farkındalık yaratıyor. İkinci olarak ödenekli tiyatrolarda kesinlikle psikolog olmalı. Reşit olmayanlarla çalışıldığında rehberlik uzmanı kaide. Ayrıyeten dışarıda müsaadesiz tiyatro eğitimi verilmemeli. Tıpkı oyunculara imzalatılan taahhütler üzere, bundan sonra eğitim verenler için de karşı kurumda ruhsal takviye ünitesi bulunmasını koşul koşmalıyız. Bu tıpkı vakitte etik bir sorumluluk.”
“Tek bir maddeyi değiştirme bahtınız olsa hangisini seçerdiniz?” sorusuna Üzümcü, palavranın bedeli olması gerektiğini ve halka taammüden palavra söylemenin anayasal cürüm sayılması gerektiğini tabir etti.
