Çin, 31 Ağustos-1 Eylül 2025 tarihlerinde Tianjin kentinde düzenlenecek Şanghay İşbirliği Örgütü (SCO) Zirvesi’nde, aralarında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin de bulunduğu 20’den fazla dünya başkanını ağırlamaya hazırlanıyor.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in ev sahipliğinde gerçekleşecek tepe, iştirakçi ülkelerinin dayanışma ruhunu vurgulayan görkemli bir diplomasi sahnesi olacak.
Uzmanlar, tepenin bilhassa ABD’nin global tesirine karşı bir ileti niteliği taşıdığının altını çiziyorlar.
KÜRESEL GÜNEY’İN YENİ VİZYONU
2001 yılında kurulan SCO, başlangıçta altı Avrasya ülkesinin iştirakiyle stratejik bir güvenlik ittifakı olarak ortaya çıktı. Günümüze gelindiğinde ise 10 kalıcı üye, 16 gözlemci ve diyalog ortağı ülkeyle geniş bir coğrafyayı kapsar hale geldi.
Çin’deki tepe, güvenlik ve terörle uğraş odaklı misyonunu ekonomik ve askeri iş birliğine gerçek genişletirken, Çin’in liderliğinde yeni bir memleketler arası tertibin temellerini atmayı hedefliyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı’ndan bir yetkili, geçen hafta yaptığı açıklamada, SCO’nun “yeni tip milletlerarası ilgiler inşa etmede kıymetli bir güç” olduğunu vurgulamış olsa da uzmanlar, örgütün bütün genişleme eforlarına karşın somut adımlar atmakta zaafiyet gösterdiğinin altını çiziyorlar. The China-Global South Project’in editörü Eric Olander’,n geçenlerde verdiği bir mülakatta sarf ettiği “SCO, giderek artan bir toplanma gücüne sahip bir platform, lakin somut güvenlik problemlerini çözmedeki aktifliği epey sınırlı” sözleri de bu görüşü takviyeler.
Buna karşın, tepenin sembolik gücü, bilhassa ABD’nin siyasetlerine karşı bir duruş sergilemek isteyen ülkeler için cazip.
Xİ-MODİ BULUŞMASI: YENİ BİR SAYFA MI?
Zirvenin merakla beklenen mevzularının başında Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin yedi yıl ortadan sonra Çin’e yapacağı ziyarete vereceği ileti yer alıyor. 2020’de iki ülke ortasında yaşanan hudut çatışmalarından sonra gerginleşen münasebetler, son periyotta yumuşama sinyalleri veriyor. Modi ve Xi’nin tepe kapsamında yapacağı görüşme, iki ülke ortasında kopan bağların onarılıp güçlendirme fırsatı olarak görülüyor.
Uzmanlar, tarafların hudut bölgesinde asker çekme, ticaret ve vize kısıtlamalarını hafifletme, iklim üzere yeni alanlarda iş birliği ve ülkelerarası etkileşimi artırma üzere adımlar atabileceğini öngörüyor.
PUTİN’İN ÇİN HAMLESİ
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, zirvenin akabinde Pekin’de düzenlenecek İkinci Dünya Savaşı anma merasimi için Çin’de kalarak alışılmadık biçimde uzun bir ziyaret gerçekleştirecek.
Batı dünyası tarafından Rusya’ya uygulanan yaptırımlar nedeniyle memleketler arası alanda izole edilmiş halde bulunan Putin, Çin’deki tepeyle bir kere daha diplomasi sahnesinde yerini sağlamlaştırmayı hedefliyor. Öteki taraftan Rusya’nın Hindistan ve Çin ile üçlü görüşmeler yapma konusundaki isteği, Moskova’nın çok kutuplu dünya sistemine karşı uygulamaya koymak istediği stratejisini yansıtıyor.
SCO’NUN ÖNÜNDEKİ ZORLUK VE FIRSATLAR
Zirve, genişleme ve dayanışma bildirilerine karşın örgüt içi problemleri da bünyesinde barındırıyor. Hindistan ve Pakistan ortasında son aylarda doruğa ulaşan gerginlik, SCO’nun ortak bir ses oluşturmasının önündeki en büyük mani olarak görülüyor ki bu, 2025 SCO Savunma Bakanları Toplantısı’nda Hindistan’ın, Keşmir’de Hindu turistlere yönelik atağa atıfta bulunulmaması nedeniyle ortak bildiriyi engellemesi hatırlandığında, teorik bir telaş olmanın ötesinde, gerçekçi ve makul bir kaygı olduğu açıklık kazanıyor. Dahası, Hindistan’ın İsrail’in İran’a yönelik ataklarını kınayan SCO açıklamasına katılmaması, örgütün iç dinamiklerindeki çatlakları gözler önüne seren öteki bir örnek olarak öne çıkıyor.
KÜRESEL DENGELERDEKİ ROLÜ
Zirve, özellikle ABD Başkanı Donald Trump döneminde artan jeopolitik tansiyon ve ticaret savaşları bağlamında da değer kazanıyor. Takshashila Kurumu’ndan Manoj Kewalramani bahis hakkında “SCO’nun temsil ettiği vizyon ve pratik uygulaması hayli meçhul. Lakin, bu platform, anlatı oluşturmada tesirli bir araç” diyor.
Zirvenin, Global Güney ülkelerinin bir ortaya gelerek Batı’ya karşı alternatif bir blok oluşturma gayretini güçlendirme potansiyeli taşıdığına vurgu yapan uzmanlar, örgüt içi çekişmelerin aşılması durumunda global dengelerin SCO lehine değişmesinin kaçınılmaz olduğunun altını çiziyorlar.
GÖRKEM Mİ, GERÇEK Mİ?
Tianjin’deki SCO Tepesi, Xi Jinping’in liderliğinde Çin’in global sahnedeki tesirini artırma gayretinin bir yansıması olacağa benziyor. Batı dünyası doruğun daha çok sembolik bir şov olmaktan öteye gidemeyebileceği konusunda hemfikir. Yeniden de, Global Güney’in dayanışmasını sergileyen bu buluşma, milletlerarası bağlantılarda yeni bir devrin habercisi olmaya aday.