Özel sektör maaşları konusunda kritik anket! Yeterli zam yapılacak mı?
Asgari fiyat, memur ve emekliye artırım oranlarının belirli olmasının akabinde geride bir tek özel kesim çalışanları kaldı. Şirketler 2025 yılı artırımı için planlamalarını bu ay prestijiyle tamamlamaya başladılar. Özel kesim çalışanları şubat ayı prestijiyle artırımlı maaşlarını almaya başlayacaklar.
Online bir iş bulma platformu tarafından yapılan ankette patronlara, taban fiyata yapılan artırım oranı soruldu. Yapılan ankette patronların yüzde 43’ü yüzde 30 olan taban fiyatın üzerinde artırım yapmayı planladıklarını lisana getirdi.
‘Asgari fiyatın üzerinde artırım yapacak mısınız?’ sorusu üzerine patronlardan yüzde 43 olumlu, yüzde 32 olumsuz karşılık geldi. Yüzde 25’lik kesim ise şimdi karar vermediğini söyledi.
Öte yandan patronlar maaş planlamalarını neredeyse tamamladı. Pekala özel bölümde maaş artırım oranları hangi aralıkta olacak? Yüzde 30 ve üzeri artırım mümkün mü? Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada gereksinim olursa taban fiyata orta periyotta güncelleme yapılabileceğini söyledi. Pekala şirketler orta periyotta de inisiyatif kullanarak maaş güncellemesine masraf mi?
‘ZAM PATRONUN TAKDİRİNDE’
Konuyla ilgili tüm merak edilenleri kıymetlendiren Toplumsal Güvenlik Müşaviri Emin Yılmaz şu tabirleri kullandı: “İş kanununa bakıldığında maaş artırımları için rastgele bir yasal düzenleme yoktur. Şayet çalışan minimum fiyatın üzerinde bir maaş alıyorsa artırım kıstası patronun takdirine bırakılmıştır.
Burada iki istisna devreye girmiştir.
I. Emekçi ile patron ortasında iş mukavelesinde yazılı bir husus varsa,
II. Toplu iş kontratına tabi bir işyeri ise, artırım yapma yükümlülüğünün bulunduğunu belirtmek isterim. Buradakilerin dışında olan durumlarda ise şirketlerin fiyat siyaseti ön plana çıkmaktadır.
‘MAAŞLAR DENEYİM VE PERFORMANSA NAZARAN DEĞİŞİR’
Dönem prestijiyle yeni maaşlar belirlenirken çalışanın performansına, deneyimine bağlı olarak değişiklikler olabilir. Yalnız unutmamak gerekir ki birebir departmanda çalışan iki işçinin maaş artırımları farklı belirlendiği takdirde bu durum iş kanununun eşit davranma prensibine muhalif olarak hareket ettiğinden ötürü emekçi için haklı fesih sebebini doğurur.
NE KADAR ARTIRIM YAPILMALI?
Hakkaniyet açısından 17 bin TL’lik taban fiyatın %30 artırımla 22 bin 104 TL’ye yükseltilmesinden ötürü en az %30’luk bir farkın minimum fiyata komşu olan fiyatlara de yapılması gereklidir.
ÖZEL DALDA YÜZDE 30 VE ÜZERİ ARTIRIM MÜMKÜN MÜ?
Evet, burada %30’un üzerinde bir maaş farkı verilebilir. Bu tabi işletmenin maddi gücü ile de yanlışsız orantılıdır. İçinde bulunduğumuz durumda ülkenin geçmiş yıl enflasyonu %44,38 olarak açıklanmıştı. Ayrıyeten bu yılki enflasyon maksadının de %21 olduğunu göz önünde bulundurmak gerektiğinin altını çizmek isterim. Burada minimum fiyatın bu yıl içerisinde bir kez revize edileceği kestirimi de göz önünde bulundurulmalıdır.
Net bir oran vermek gerekirse %30 ile %50 ortasında bir banda yerleştirilebileceğini söyleyebiliriz.
BAKAN IŞIKHAN’IN AÇIKLADIĞI ÜZERE ORTA DEVİRDE BİR ARTIRIM GÜNDEME GELİR Mİ?
Evet, gelebileceği kanaatindeyim. Orta devirlerde yahut yıllık olarak bunu belirlemek için personel ve işveren sendikaları Çalışma Bakanlığı bünyesinde bir araya gelebilir.
Ayrıca yabancı sermayeli kredi derecelendirme şirketleri ve bankaların bu mevzuda ülkemiz için verilen tavsiye mektubunun orta satırlarında fiyatlara yapılan artışın %30 ve altında kalması durumunda orta periyotta tekrar kıymetlendirilebileceği yazmaktaydı.
Gerçekleşmiş olan %44,38’in altında bir artırım oranı verildiğinden kaynaklı olası olarak bu yılın Temmuz ve sonrası için tekrar belirleme yapılabileceği kanaatindeyim.
ASGARİ FİYATA ORTA ARTIRIM OLMASA BİLE ŞİRKETLER TEMMUZDA MAAŞLARA GÜZELLEŞTİRME YAPAR MI?
Evet, yapacaklarını varsayım ediyorum. Aslında kurumsal şirketlerimizin çoğunluğu 2024 yılı Aralık ayında bir sonraki devrin bütçelerini ayarlarken %50, %55 bir fark eklediğini bilmekteyiz. Küçük esnaf ve KOBİ niteliğindeki firmaların ise bu oranı biraz daha aşağıda belirleyeceğini kestirim etmekteyim. İşletmelerin yeni periyot için maaş ayarlamalarını ocak sonuna kadar netleştireceklerini düşünüyorum.”
