Pi (π), bir çemberin etrafının çapına oranını tabir eden ve hem matematikte hem de tabiatta sıkça karşımıza çıkan bir sabittir. Bu oran, çemberin büyüklüğüne bağlı olmaksızın sabittir ve yaklaşık olarak 3.14159 olarak bilinir. Pi, birebir vakitte irrasyonel bir sayıdır; yani sonsuza kadar devam eden ve tekrarlamayan bir ondalık diziye sahiptir. Bu özellikleri sayesinde hem bilim insanlarının hem de matematik meraklılarının dikkatini çeker.
Pİ’NİN TARİHİ YOLCULUĞU
Pi’nin tarihi, M.Ö. 1900’lü yıllara kadar uzanır. Babilliler ve Antik Mısırlılar, pi’nin yaklaşık bedelini sırasıyla 3.125 ve 3.16 olarak hesaplamışlardı. Daha sonra Yunan matematikçi Arşimet, çokgenler kullanarak pi’yi daha kesin bir halde tanımladı. M.S. 150’de Batlamyus, pi’yi 3.1416 olarak hesapladı. Pi’nin sembolik kullanımı ise birinci kere 1706’da Galli matematikçi William Jones tarafından önerildi. Bu kullanım, 18. yüzyılda ünlü matematikçi Leonhard Euler tarafından yaygınlaştırıldı.
BİLİM VE TABİATTA Pİ
Pi, yalnızca matematiksel teorilerde değil, birebir vakitte tabiattaki birçok yapıda karşımıza çıkar. DNA’nın çift sarmal yapısından ışık dalgalarına, ırmakların kıvrımlı yollarından güneş tutulmalarına kadar pi’nin izlerini görmek mümkündür. Euler, pi’nin trigonometri ve döngüsel olaylarla derin bir teması olduğunu keşfetti. Bu keşif, elektromanyetik teorilerin temelini atan bilim insanları Faraday ve Maxwell tarafından da kullanıldı.
DİJİTAL ÇAĞDA Pİ
Modern teknoloji de pi’nin matematiksel gücünden faydalanıyor. Bilgisayar işlemcileri, yarı iletkenler ve Fourier dönüşümleri üzere araçlar, pi’nin matematiksel yapısını kullanarak analog sinyalleri dijital datalara dönüştürüyor.
İLGİNÇ BİLGİLER
- Pi’nin birinci 100 basamağı: 3.1415926535 8979323846 2643383279 5028841971 6939937510 5820974944 5923078164 0628620899 8628034825 3421170679.
- Arşimet, pi’yi hesaplamak için 96 kenarlı bir çokgen kullandı.
- 2009 yılında ABD Kongresi, 14 Mart’ı resmi olarak “Pi Günü” ilan etti.
REKORLAR VE YENİ HESAPLAMALAR
2023 yılında Jordan Ranous, pi’yi 100 trilyon basamağa kadar hesaplayarak dünya rekoru kırdı. Bu hesaplama, Chudnovsky algoritmasını kullanan y-cruncher yazılımı ile gerçekleştirildi. Ranous’un grubu, 600 TB depolama alanı ve 1.5 TB RAM kullanarak bu süreci tamamladı.
