Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), 1 Ekim Çarşamba günü yeni yasama periyoduna geri dönerken, gündemin en sıcak hususu 11. Yargı Paketi olacak. Adalet Kurulu’na sunulmaya hazır bu paket, bilişim cürümlerinden çocuk adaletine, sanal bahisten trafik ihlallerine uzanan esaslı değişiklikler vaat ediyor. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, özellikle ehliyet sahipleri için “önemli düzenlemeler” geleceğini vurgulayarak, alkollü araç kullanma ve yol kesme üzere kabahatlerde cezaların sertleşeceğini duyurdu. Lakin uzmanlar, bu ıslahatların yargı bağımsızlığını güçlendirmek yerine, günlük hayatı daha da kısıtlayıcı bir hale getirebileceğini söylüyor.
259 ehliyetsiz şoföre ceza
Tunç’un açıklamaları, yaz tatilinin akabinde Meclis koridorlarında yankılanıyor. Paket, internet dolandırıcılığı ve sanal bahis üzere çağdaş hatalara karşı yargı araçlarını güçlendirirken, trafikteki “tehlikeli eylemleri” farklı bir cürüm başlığı altına alıyor. Düğün konvoylarında havaya ateş açma yahut kurusıkı tabanca kullanımı üzere klâsik sıkıntılar da gayede. Ancak asıl çarpıcı kısım, ehliyet sahiplerini direkt vuran trafik cezaları: Beş yılda üç sefer alkollü araç kullanan B sınıfı ehliyet sahipleri, iptal müddetlerinde yarı yarıya artışla karşı karşıya kalacak.
PAKETİN KALBİ: EHLİYET İPTALLERİ VE TRAFİK CEZALARINDA SERT YUMRUK
Yargı paketi, trafik nizamını bozan hareketleri müstakil hata haline getirerek, yol kesme yahut şoföre taarruz üzere ihlallerde kademeli ehliyet iptalleri öngörüyor. Bakan Tunç, “Trafikte can güvenliğine kuralsızlığa geçit yok” derken, mevcut iptal müddetlerinin yarı oranında uzatılacağını vurguladı. Araç plakası değişiklikleri de sıkı kontrol altına girecek; uydurma plaka yahut tadilat ihlalleri, ağır para cezalarıyla cezalandırılacak.
Alkollü ve ehliyetsiz trafiğe çıkan adama polis geçit vermedi: 90 günlük sürüş yasağı aldı
Bu düzenlemeler, Türkiye’nin kronik trafik problemine neşter vurmayı hedefliyor. Emniyet Genel Müdürlüğü datalarına nazaran, 2024’te alkollü araç kullanımı kaynaklı kazalar yüzde 15 artarken, toplam trafik vefatları 6 bini aştı. Paket, cezasızlık algısını kırmak için tasarlanmış olsa da, muhalefet kanatları “sürücüleri ezen bir mengene” olarak nitelendiriyor.
BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR IŞIĞINDA: ISLAHATLAR TRAFİK GÜVENLİĞİNİ ARTIRIR MI?
Bilimsel çalışmalar, ehliyet iptalleri ve alkol limitlerindeki sıkılaştırmaların trafik vefatlarını azalttığını doğruluyor. ScienceDirect’te yayınlanan 2022 tarihli bir araştırma, Türkiye’nin alkol odaklı trafik maddelerinin mevt oranlarını düşürdüğünü ortaya koydu. Araştırmacılar, “Doğrudan ve dolaylı DUIA (alkollü sürüş) tedbirleri, düşük alkol tüketimli ülkelerde bile etkili” diye yazıyor. Önder muharrir Dr. Türker Özkan, Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden bir trafik psikolojisi uzmanı olarak, “Yeni düzenlemeler, şoför davranışlarını olumlu etkileyerek kazaları yüzde 10-20 azaltabilir, fakat uygulama adaleti şart” yorumunu yaptı.
5 yılda 8 sefer yakalandı: Ehliyetine el konuldu, 37 bin TL ceza kesildi!
Benzer halde, 2020’de Journal of Safety Research’te yayımlanan bir çalışma, Türkiye’de genç şoförlerin vakit perspektifi ve hünerleriyle trafik ihlalleri ortasındaki alakayı inceledi. Araştırmaya nazaran, katı ehliyet kuralları, kusurları ve ihlalleri azaltıyor; bilhassa B sınıfı ehliyetlerde alkol test reddi cezalarının katlanması, caydırıcılığı artırıyor. Dr. Özkan, “Trafik iklimi ve maharet moderasyonu, ıslahatların muvaffakiyetini belirleyecek” diyerek, pilot programlar önerdi.
Uluslararası bir bakışla, Dünya Sıhhat Örgütü’nün (WHO) 2023 Global Durum Raporu, Türkiye’nin trafik reformlarında ilerleme kaydettiğini not düşüyor. WHO Trafik Güvenliği Uzmanı Dr. Etienne Krug, “Ehliyet iptalleri üzere tedbirler, Avrupa standartlarında bir düşüş sağlayabilir, lakin yargı süreçlerinin süratli olması kritik” dedi.