Ağrı’nın Doğubayazıt ve Diyadin ilçeleri ile Van’ın Çaldıran ilçesi ortasında yer alan Tendürek Dağı’nda tarihi kaynaklara nazaran 1855 yılında patlama meydana geldi. 3 bin 532 metre rakımlı dağdan fışkıran lav, kül ve gazlar etraftaki köyleri yok etti.
Patlama sonrası bölgede kaç yerleşim ünitesinin lavlar altında kaldığını belirlemek üzere Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Alperen Kayserili, Dr. Öğretim Üyesi Tolga Korkusuz ve Araştırma Vazifelisi Emre Sakaoğlu araştırma başlattı.
Dron kamerasıyla inceleme yapan akademisyenler, kimi bölgelerde yerleşim izlerine rastladı.
‘EVLERİN YAPI GERECİ, VOLKANIİK TAŞLAR’
Tendürek Dağı’ndaki patlama sonucu yerleşim ünitelerinin lavlar altında kaldığını belirten Dr. Öğretim Üyesi Tolga Korkusuz, “Tendürek Dağı’nda volkan lavlarının ulaştığı uç noktalardayız. Kayıtlara nazaran patlayan volkanlar hasebiyle yakınımızda bir köy lavlar altında kalıyor. Lavların da yavaş yavaş akmasına biz “Aa lav akıntıları” diyoruz. Burada volkanik taşların insanların konutu olduğunu görüyoruz. Konutlarının yapı materyalinin volkanik taşlar olduğunu görüyoruz. Bir yandan volkanizma bize yuva sağlarken, bizim için tehlikeli de olabiliyor. Burada tehlikeli olduğunun da sonucunu görebiliyoruz” diye konuştu.
‘EŞSİZ ÖRNEKLERE SAHİP BİR ALAN’
Bölgenin jeomorfolog turizmi açısından değerli olduğunu belirten Korkusuz, “Türkiye’deki eşsiz örneklere sahip bir alandayız. Zira volkanik akışı her yerde görebiliriz. Erciyes’te de görebiliriz, Ağrı Dağı’nda da görebiliriz. Lakin böylesine bir sonucun yerleşim yerinin lavlar altında kalmasını hiçbir yerde göremiyoruz” dedi.
EN FAZLA YERLEŞİM BARINDIRAN YERLER ARASINDA
Geçmişten bu yana her periyotta volkanik toprakların verimliliğine ve bölgedeki toprakların de tıpkı durumda olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Alperen Kayserili, şunları söyledi:
“Tendürek Dağı 2 bin 114 rakımdayız. Lav akıntılarıyla birlikte sahiden hoş bir yayılma var ve kayaçlar lavların soğuma durumlarına nazaran içerisinde gaz barındırıp da soğuduktan sonra etrafında katılaşan türlü yapılaşmayı görülüyor. Lav külleri yeniden buralarda kendilerini gösteriyor ve çabucak eteğinde verimli topraklar, yerleşmiş olan köyler mevcut. Tarihi devirlerden beri volkanik alanların en fazla yerleşim barındıran yerler ortasında olduğunu biliyorduk. Günümüzde de bu özelliğin devam ettiği gerçeğiyle karşı karşıya kalıyoruz.”
