Türkiye’de internet kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte çevrimiçi dolandırıcılık hadiseleri da alarm verici bir hızla artıyor.
İçişleri Bakanlığı verilerine göre, 2024’te bilişim kabahatlerine yönelik operasyonlarda 7,5 milyar TL’lik hesap hareketi tespit edildi ve yüzlerce kuşkulu yakalandı.
Peki, vatandaşları bu dijital tuzaklara çeken sistemler neler? Bilimsel araştırmalar ve milletlerarası uzmanların görüşleriyle, Türkiye’deki en yaygın 10 internet dolandırıcılığı metodunu derlendi.
1. Kimlik Avı (Phishing) Saldırıları
Kimlik avı, dolandırıcıların uydurma e-posta, SMS yahut toplumsal medya bildirileriyle kullanıcıların ferdî bilgilerini çalmayı hedeflediği bir metot.
Sahte banka siteleri yahut “hesabınız askıya alındı” üzere acil durum bildirileri, kullanıcıları tuzak ilişkilere tıklamaya yönlendirdi.
Cambridge Üniversitesi’nden siber güvenlik uzmanı Dr. Frank Stajano, “Dolandırıcılar, otoriteye inanç psikolojisini sömürerek insanları kandırıyor” dedi.
2. Uydurma Alışveriş Siteleri
Düşük fiyatlı eserler sunan geçersiz e-ticaret siteleri, bilhassa toplumsal medya reklamlarıyla kullanıcıları cezbediyor. Ödeme alındıktan sonra eserler gönderilmiyor ya da düzmece çıktı.
Kaspersky’nin siber güvenlik uzmanı Anna Larkina, “Güvenli ödeme usulleri kullanmak ve site URL’sini denetim etmek hayati kıymet taşıyor” ikazında bulundu.
3. Ön Ödeme Dolandırıcılığı (419 Sahteciliği)
Nijerya kökenli bu yol, Türkiye’de de yaygın. Dolandırıcılar, büyük kar vaat eden e-postalarla kurbanlardan süreç fiyatı talep ediyor.
Hollanda merkezli Ultra Scan Advanced Küresel Investigation, 2009’da 152 ülkede 8.500’den fazla hadise bildirdi. Uzmanlar, bu usulün duygusal manipülasyonla tesirli olduğunu vurguladı.
4. Romantik Dolandırıcılık
Sosyal medya yahut flört uygulamaları üzerinden kurulan düzmece bağlantılarla kullanıcılar kandırılıyor. Dolandırıcılar, itimat kazandıktan sonra para talep etti.
Birleşmiş Milletler’in raporuna nazaran, bu cins dolandırıcılıklar Güneydoğu Asya’da organize kabahat şebekeleriyle irtibatlı.
Psikolog Robert Cialdini, “İnsanların duygusal bağ kurma isteği, bu tuzakların muvaffakiyetini artırıyor” dedi.
18 yaş altında estetik alarmı! İnternet tehlike saçıyor! Uzmanlar uyardı
5. Düzmece İş ve Yatırım Teklifleri
“Evde sabun paketleme” yahut “kripto para yatırımı” üzere cazip iş teklifleri, vatandaşları kandırmak için kullanıldı.
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, 2025’te bu çeşit ilanlarla 100 milyon TL’lik haksız kar elde eden bir şebekenin çökertildiğini duyurdu. Yale Üniversitesi’nden davranış bilimci Dr. Laurie Santos, “Hızlı yarar vaatleri, mantıklı düşünmeyi devre dışı bırakıyor” yorumunu yaptı.
6. Abonelik Tuzakları
Ücretsiz deneme teklifleriyle başlayan abonelikler, kullanıcıların fark etmeden fiyatlı paketlere geçirilmesiyle sonuçlanıyor.
Ticaret Bakanlığı, bu tür dolandırıcılıkların toplumsal medyada süratle yayıldığını belirtti. Uzmanlar, abonelik mukavelelerini dikkatle okumayı önerdi.
7. Düzmece Influencer Sponsorlukları
Dolandırıcılar, toplumsal medya fenomenlerine uydurma marka sponsorlukları sunarak banka bilgilerini ele geçirdi.
Uzmanlar, “Bu tuzaklar, bilhassa genç kullanıcıları amaç alıyor” diyerek, geçersiz hesapların IP takibiyle tespit edilebileceğini ekledi.
8. Müzayede Dolandırıcılığı
Bazı platformlarda, ödeme alındıktan sonra eser gönderilmeyen düzmece açık artırmalar düzenlendi.
FBI’ın 2004 raporuna nazaran, bu usul çevrimiçi dolandırıcılıkların %75’ini oluşturuyor.
İnternetten kurbanlık almak isteyenler dikkat! Dolandırıcıların oyununa gelmeyin
9. Makûs Hedefli Yazılımlar
Sahte kontaklar yahut uygulamalar aracılığıyla aygıtlara virüs bulaştırılıyor. Bu yazılımlar, banka şifrelerini yahut şahsî bilgileri çalıyor. Arizona Üniversitesi’nden Dr. Robert Cialdini, “İnsanların otoriteye güvenme eğilimi, bu çeşit yazılımların yayılmasını kolaylaştırıyor” dedi.
10. Uydurma Bağış Kampanyaları
Doğal afetler sonrası uydurma bağış siteleri kuruluyor. Kaspersky uzmanları, bu çeşit sitelerin duygusal manipülasyonla tesirli olduğunu belirtti. Bağış yapmadan evvel sitenin güvenilirliğini araştırmak kritik kıymet taşıdı.
UZMANLARDAN KORUNMA ÖNERİLERİ
Anna Larkina: “Çift faktörlü kimlik doğrulama, hesap güvenliğinizi artırır.”
Dr. Frank Stajano: “Hızlı karar vermekten kaçının; dolandırıcılar acele etmenizi ister.”
Ticaret Bakanlığı: “Güvenli ödeme yöntemlerini tercih edin ve satıcının resmi kayıtlarını denetim edin.”