Ünlü ekonomist gerçekleri tek tek sıraladı!
Ekonomist Enes Özkan, yarın açıklanacak yılın ikinci yarısına ait enflasyon dataları öncesi değerlendirmelerde bulundu. Merkez Bankası’nın düşen enflasyon iletilerine karşın halkın bunu günlük ömründe hissedemediğini belirten Özkan, fiyatların artmaya devam ettiğini vurguladı.
Ücretli çalışanların yaşadığı ekonomik kahırlara dikkat çeken Özkan, sendikaların etkisiz kaldığı, grevlerin iptal edilebildiği bir ortamda pazarlık gücünün kaybolduğunu söz etti. Bayanların iş gücüne iştirakindeki düşüklüğe de değinen Özkan, istihdamdaki cinsiyet eşitsizliğinin kalkınma yolunda önemli mani oluşturduğunu belirtti. Bunun nedenle mevcut ekonomik yapının sürdürülemez olduğunu vurgulayan Özkan, toplumsal sıkıntıların ekonomik krizle birlikte daha da derinleştiğine dikkat çekti.
Enes ÖzkanEnes Özkan şöyle konuştu:
Yarınki enflasyon sayıları tekrar insanların çok inanamayacağı tipten bir enflasyon sayıları gelecek. Zira Merkez Bankası’nın açıklamalarına baktığımızda, enflasyonun hala önemli manada düştüğüne yönelik bir irtibat yürütüyorlar. Enflasyon git gide azalıyor fakat bu fiyatların düşmesi manasına gelmediği için beşerler enflasyon düşüşünün tam olarak ne olduğunu hissedemiyor. Zira hayatlarında onların bir düzgünleşme yok aslında. Fiyatlar yalnızca biraz daha az süratli artmış oluyor. Onun için de aslında biz daima şeyi görüyoruz. İşte hane halkı enflasyon beklentisinin %65’lerin üstünde olduğunu görüyoruz. Orada bir türlü inanç sağlanamıyor. Bu istikamette bağlantı kuramadılar. Yarın da enflasyon sayısı Merkez Bankası’nın maksatlarıyla uyumlu bir biçimde gelecek üzere duruyor. Lakin bağımsız kurumların hazırladıkları enflasyon sayıları büyük ihtimalle daha evvelki periyotlarda olduğu üzere TÜİK’in enflasyon sayılarından biraz daha üstte seyredecektir.
EN BÜYÜK ACIYI ÜCRETLİLER ÇEKİYOR
Ben sene başında baktığımda sene sonunda enflasyonun %30’un altına inmesi ihtimalinin çok düşük olduğunu düşünüyordum. Ancak ilerleyen süreçte gerçekten talepte önemli bir zayıflama meydana geldi. Faizlerin de neredeyse olumlu gerçek faize döndüğünü varsayarsak beşerler biraz daha talebi kısıp tasarrufa yönelme üzere bir durumları oldu. Onun için hedeflenen sayılar büyük ihtimal gerçekleşecek üzere duruyor. Alışılmış ki bu hedeflenen sayıların gerçekleşmesi demek aslında zati bizim çektiğimiz acı reçetenin önemli manada bizim bu acı reçeteyi içtiğimiz manasına gelir. Bu enflasyonla gayret programına birinci başlanırken de esasen bundan bahsetmiştik. Albayrak, Nebati devirlerinde aslında sistem o kadar bozuldu ki bunu bir biçimde temizlemek için çok önemli acı reçeteye maruz kalacağız ve bundan artık yalnızca fiyatlı çalışanla değil her kesim etkilenecek diye öngörülerde bulunuyorduk. Lakin yeniden de en büyük acıyı ücretliler çekiyor. Zira ücretlilerin kendi gelirlerini belirleme konusunda ellerinde rastgele bir güç yok. Yani en son bildiğiniz üzere Maden İş Sendikasının grevi bile tek bir kararnameyle, tek bir kelamla yasaklandı, iptal edildi Türkiye’de. Fiyatlı çalışanın elinde hiçbir güç olmayınca fiyatlarını artıracak bir şey bulamıyorlar. Ne oluyor? Türkiye üzere ülkelerde yalnızca seçim periyotlarında beşerler bir biçimde taleplerini duyurabiliyorlar. Zira ellerindeki tek güç o seçim devirde kullandıkları seçim periyodunda kullandıkları oy olağanda daha demokratik işte sivil toplumun, sendikaların hatta patron sendikalarının, emekçi sendikalarının hepsinin birden bir biçimde güçlü olabildiği, manalı bir formda pazarlığa oturabildiği durumlarda ücretliler, kendi lehlerine biraz daha fazla hakka sahip olabiliyorlar. Ona ait düzenlemeler çıkartabiliyorlar. Alışılmış ki tarihin her periyodunda bunlar aşikâr periyotlarda daha ileri sarfiyat, aşikâr periyotlarda daha geri gelir lakin bir halde o pazarlıkla piyasa içerisinde fiyatlar belirlenebilir. Lakin bizde maalesef hiçbir demokratik kurum neredeyse çalışmadığı için bu ekonomik haklarımıza da ekonomik özgürlüklerimize de önemli manada ziyan veren bir duruma dönüşüyor. Onun için bir yerden sonra Temmuz enflasyonunun 2.2 gelmesi, 2.4 gelmesi bizim için hiçbir mana söz etmemeye başlıyor. Zira bu sayılarla biz ne yapacağız? Yani bir manası yok ki bunun. Bu sayılarla bu ülkenin vatandaşı ne yapacak? Onu bir pazarlık kozu olarak kullanabilecek mi? Sahiden geleceğe ait öngörülerde bulunabilecek mi? Sendikalar yahut öbür sivil toplum örgütleri vasıtasıyla talebini iletebilecek mi? Patronuyla eşit kaidelerde masaya oturabilecek mi? Bunların hiçbirinin olmadığı bir ortamda bu sefer de yalnızca bir husus olarak konuşuluyor. İşte bir yerde az çıktı, bir yerde çok çıktı enflasyon sayısı. Bu türlü aşağı bir üst salınıp duruyoruz bu sayıların etrafında.
Sorunlar sahiden arkası gerisine, arkası arkasına büyüyor. İşsizlik sayılarına bakıyorsunuz, geniş tarifli işsizliğe bakıyorsunuz. Türkiye’nin bence çok makûs imtihan verdiği işte genç işsizliğinde erkeklerin bayanların oranına bakıyorsunuz. İstihdamda erkeklerin bayanların oranına bakıyorsunuz. Yani istihdamda olan kişi sayısına baktığınızda bayanlar erkeklerin yarısı bile değil. Bu türlü bir iktisattan, bu türlü bir ülkeden sürdürülebilir bir büyüme bekleyemezsiniz. Kendi insan kaynağını bu kadar verimsiz kullanan ülkelerde sabun köpüğü üzere olur büyüme dediğiniz şey. O bir kalkınma falan getirmez. Yani bir kalkınma getirmesi için tüm toplum kısımlarının bir formda iş gücüne dahil olması, kendi emeğini piyasada değerlendirebilmesi vesaire gerekir. Lakin baktığınızda orada hiçbir düzgünleşme yok. Hatta git gide berbata hakikat gidiyor oran. Mevsim tesirinden arındırılmış istihdam oranına baktığımız vakit, erkeklerde %66, bayanlarda ise %32 istihdam oranı var. Yani yarısı bile değil. Milyonlarca insanın nitekim neredeyse hiçbir şey üretemeyecek durumda olduğunu gösteriyor. Halbuki bu beşerler paha üretemeyecek kadar kıymetsizler mi? Yani bu beşerler bir halde emek piyasasında bilgi piyasasında var olamazlar mı? Olabilirler. Baktığınız vakit üst seviye hizmetler dallarına katma bedeli yüksek olan bölümlere baktığınızda bayan erkek çalışan sayısı neredeyse eşit. Yani aslında bayanlar aslında yapabilir ancak başka dallara baktığınızda çok hakikaten bir badire var orada. Kültürel problemleri derinleştirmemesi lazım olağanda iktidarların lakin bu kültürel problemleri, ekonomik sıkıntıları da daha da derinleştirecek biçimde kültürel sıkıntıları da derinleştiriyor maalesef iktidarlar. Bizim bu cendereden çıkmamız lazım. Bir biçimde bunları çözmemiz lazım ki manalı bir biçimde büyüyelim, kalkınalım.
