Bazen teşhisin ismi değil, o ismi duymaya hazır olup olmadığımızın iyileşmemize istikamet vereceğine işaret edip belirsizliğin en büyük yorgunluk olduğuna dikkat çeken Dr. Zekeriya Kökrek, “Sağlıklıyım desem değilim, hastayım desem hasta değilim” cümlesinin, sırf bir yakınma değil; ismini koyamadığımız hâllerin sessiz çığlığı olduğunu kaydedip şunları söyledi:
Bilinmezlik, insanın gücünü sessizce tüketir. Ne durumda olduğunu bilmek inanç verir; bilmemek, içi kemiren bir telaş üretir. Bilinmeyen büyüdükçe dehşet da büyür. Endişe, tasayı besler; ağırlaştığında dehşete dönüşür. Kimi vakit insan şaşkınlıktan donar kalır, kimi vakit bayılır. Belirsizlik, birden fazla vakit hastalığın kendisinden daha yıpratıcıdır. Bu durumda kendi hâlini bilmek değer kazanır. Birtakım beşerler kendi hâlini hisseder, fark eder, idrak eder. Kimileri ise ne durumda olduğunu, hangi vaziyette bulunduğunu ne hisseder, ne fark eder, ne de idrak eder. Hâlin ve vaziyetin belirlenmesi, gidişatı anlamayı sağlar; ne yapılması gerektiğini, yapılanların hangi sonuçları doğuracağını gösterir.
Çoğu kişi, içinde bulunduğu hâli anlamakta zorlanır. Bazen her şey ona olağan gelir, ta ki yakınlarından şu cümleyi duyana kadar:
“İYİ DEĞİLSİN… BİR DOKTORA GÖRÜN.”
Bu kelamlar bile kimi vakit gerçek anlaşılmaz; üzüntüyü ve meçhullüğü artırır, önemsenmediği hissini besler.
ADINI BİLMEK KÂFİ Mİ?
Meslek hayatı boyunca insanların, hastalığının ismini bilmek konusunda çok bir istek içinde olduğuna çok sefer tanıklık ettiğini belirten Dr. Zekeriya Kökrek açıklamalarını şöyle sürdürdü:
Sanki hastalığın ismini öğrenince, bütün soruları çözecekmiş gibi… Meğer isim yalnızca bir başlangıçtır.
Ardından çabucak şu soru gelir:
“PEKİ NEDEN OLDU?”
Cevaplar birçok vakit tatmin etmez. Bir tabip bir şey söyler, başkası başka… Ve hasta haklı olarak sorar:
“NEDEN HERKES FARKLI SÖYLÜYOR?”
Her şeyin bir sebebi vardır; lakin o sebebi kesin olarak bilmek her vakit mümkün değildir.
Bazı doktorlar dürüstçe itiraf eder: “Ruhsal hastalıkların kesin nedenini birçok vakit bilemiyoruz.”
Bu, gerçeğe en yakın yanıttır; lakin hastayı rahatlatmaz.
GÜNLÜK LİSANDA ETİKETLER
Depresyon, panik, anksiyete, gerilim, travma… Artık günlük konuşmaların sıradan sözleri. Lakin isim koymak yetmez. Sorunun kaynağını, sistemini bilmeden etiketlemek sırf zihinsel bir tesellidir. Kolaydır, rahattır; fakat gerçeğin tamamını vermez. Vücut kırıldığında alçıya alınır; ruh kırıldığında birden fazla vakit fark bile edilmez. Vücudun hastalıkları ölçülebilir, görülebilir: kırık, ateş, iltihap… Lakin ruhun yarası görünmez. Yeniden de hayatın her alanına ince bir sis üzere yayılır. Uyku bozulur, iştah kaybolur, keyif veren şeyler anlamsızlaşır. İnsan, “Geçer” diye erteler. Halbuki kimi şeyler geçmez; üzerine gidilmezse kök salar.
SEVDİĞİNE YAKIŞTIRAMAMAK
“İnsan sevdiğine toz konduramaz.” Bu, kimi vakit sevginin, kimi vakit inkârın ismidir. Bir anne, çocuğun huzursuzluğunu “uykusuzluk” der geçer. Bir eş, yorgunluğu “iş stresi”ne bağlar. Bir baba, gençteki sessizliği “ergenlik” diye açıklar. Bu yaklaşımlar tanıyı geciktirir; tedaviyi zorlaştırır.
“Bir şey yok” demekle, o şey yok olmaz.
Toplum olarak “Bir şeyin yok” cümlesini severiz. Meğer doktorun vazifesi, avutmak değil; gerçeği görünür kılmaktır. Gerçek bazen acıtır; fakat güzelleşme birden fazla vakit oradan başlar. Atalarımızın dediği üzere:
“Merhametten maraz doğar.”
SON SÖZ
Hastalığın ismini bilmek değerlidir; lakin ondan daha değerlisi, o ismin bizde ne manaya geldiğini anlamaktır. Zira güzelleşme, teşhis kâğıda yazıldığı anda değil, zihnimizin ve yüreğimizin gerçeğe hazır olduğu anda başlar. Ve aktif olup harekete geçmekle gerçekleşir. Tahminen de en büyük sıhhat hâli, ne olduğumuzu bilmek kadar, o hâlin bizi neye dönüştürdüğünü de bilmektir.