Yazlık patates üreticisi dertli: Çiftçi umutla ekiyor, yıl sonunda hüsrana uğruyor!

CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Niğde’nin Altunhisar ilçesinde Yakacık bölgesinde patates üreticileriyle bir ortaya geldi. Gürer, patatesin her yıl değişken sıkıntılarla karşılaştığını belirterek, şöyle konuştu:

“Üretim rekoru, dış satım ve ithal eser bu eseri etkilemekte. Üretimde yaşanan sıkıntılar üreticilerin mali taraftan sürdürülebilirliğini tehdit etmekte. Türkiye’de Niğde’nin dışında 49 vilayette patates ekimi yaygınlaştı. Niğde, patates üretiminde birinci sırada. Yazlık patates hasadı başladı. Lakin çiftçi geçen yıl sattığı fiyata bu yıl yeniden patatesini satamıyor. Çiftçi diyor ki: “Girdi maliyetleri artı bir makul kâr verilsin, bizim eserimiz alınsın.” Sonlu sayıda tüccar geldiği için isyandalar. Toprak Mahsulleri Ofisi’ni her yıl söylüyoruz, bu sorunun temel tahlil noktası. Diyecek ki: “Çiftçi, ürettiğin patatesi ben alacağım.” Zira Türkiye’de buğdaydan sonra en çok tüketilen eser patates. Patatesten un yapılarak ekmeğe katılmasının dışında, endüstride farklı alanlarda da patates kullanılabilir. Lakin patatesin yazgısı, ortaya çıkan tablo, eserin yarısını tarlada bıraktırıyor.”

Gürer, tarlada toplanmayan patateslerin çoğunlukla iri ve seçilmiş olanlar dışında kalan orta ve küçükboy patates olduğunu, büyük kent marketlerinde ise eserleri vatandaşların patatesleri tarla fiyatının 5-6 katına almak zorunda kaldığını söyledi.

ÜRETİCİDEN “MARKET” VE “SİMSAR” VURGUSU…

Patates üreticisi Tuncer Özçelik ise “Bu yıl patatesin durumu bozuk. Geçen yıldan az olduğu halde esnaf gelmiyor. Üç büyük marketin fiyat siyaseti yüzünden patates para etmiyor. Markette taban fiyat veriyorlar. İki de simsarlığın eline düşüyor. Simsar da çiftçiye yazıyor. Üç işveren para kazanıyor. Simsarlar burada 50 kuruş – 50 kuruş hepsi çiftçinin zirvesine vuruyor. Devletin, hükümetin buna acil tahlil uygulaması lazım. Mazot 56 lira oldu. Gübre o denli. Gübrenin tonu 30 bin lira. En az 12-13 kez sulama yapıyoruz. Elektrik faturasını ödeyemedik. Elektrik faturası banka faizi üzere… Bu hal ne olacaksa hemen bir tahlil bulunmalı. İhracat hemen açılmalı. Bu milletin malı ortada kalmamalı” diye konuştu.

Gürer’in, “Büyük kentlerde de patatesin fiyatı artıyor. Vatandaş orada da patates almakta zorlanıyor. Meğer siz ürettiğinizi girdi maliyetine artı makul bir kârla çabucak satmak istiyorsunuz” açıklamasının akabinde üretici Tuncer Özçelik, “Şu an tarım kredi kooperatifleri de düşük fiyat veriyor. Tarım Kredi gelse dese ki “Ben bunu 6 liraya alıyorum, maliyetin ne? 5,5 lira, sana 50 kuruş kâr vereyim” demiyor. Yani o da başka üç market üzere daha aşağı fiyat veriyor” dedi.

Ömer Fethi Gürer, üretim kalemlerinde geçen yıla nazaran yüzde 100’ü bulan fiyat artışları yaşandığını belirtti. Gübre fiyatlarının önemli oranda yükseldiğini tabir eden Gürer, “Şu anda gübre 27 bin lirayı, DAP gübresi ise 30 bin lirayı geçti. İlaç fiyatları da geçen yıla nazaran arttı. Mazotun litresi 56 liraya kadar çıktı” tabirlerini kullandı.

“SULAMA VE ELEKTRİK MALİYETLERİ ÇİFTÇİYİ ZORLUYOR”

Patates üreticisi İsmail Dilekli ise “Sulama suyunda elektriğin saati 500 lira. Vekilim, şu anda 500 liraya su yok. Olan da ortalıkta. Bankaya kredi borcumuz var. Traktöre kredi var. Bunları nasıl ödeyeceğiz? Devlet diyor ki “siz bu işi yapmayın, bırakın gidin.” Devlet bu işe bir tahlil bulmalı. Sayın büyüklerin bu işe el atması gerekiyor” diyerek taleplerini lisana getirdi.

“Patates her yerde tıpkı meselelerle karşı karşıya” diyen Gürer, “Bölgemiz çok kaliteli patates üretiyor. Fakat bu kaliteli eserin dışındaki küçük uzunluklar toplanmıyor, tarlada bırakılıyor. Halbuki öteki bölgelerde bu küçük uzunluk patatesler market raflarında daha değerliye satılıyor” değerlendirmesini yaptı.

Üreticiler, “Esnaf gelmiyor. Buraya 3-4 kişi geliyor, o da istediği üzere seçiyor. Pazarcı seçtirmiyor lakin tarladaki nizamı görüyoruz. Tarlada eserin neredeyse yarısı kalıyor. Ziyan büyük. Esnaf da gelmiyor. Bugün yarın esnaf da gelmeyecek” diye konuştu.

“TÜRKİYE PATATESTE REKABET GÜCÜNÜ KAYBEDİYOR”

Gürer, Azerbaycan, Polonya, Romanya ve Mısır üzere ülkelerde patates üretiminin arttığını ve bu ülkelerin Türkiye’ye rakip haline geldiğini belirtti.

“Türkiye’nin verimli toprakları, işi bilen çiftçisi, üretim yapacak tarlası var ancak buna sahip çıkılmıyor” diyen Gürer, üreticinin desteklenmediği için her yıl ziyan ettiğini ve tarımdan uzaklaştığını tabir etti. Gürer şöyle konuştu:

“Çiftçi ekime umutla başlıyor fakat yıl sonunda hüsran yaşıyor. Bu yıl patates üretimi düştü. 1999’da üretim 6,5 milyon tondu, geçen yıl yeniden 6,5 milyon ton oldu. “Fazla üretim oldu, o yüzden fiyatlar düştü” denildi. Lakin bu yıl üretim 6 milyon ton civarında gerçekleşecek. Nüfusumuz 30 milyon artmasına karşın üretim hala 1999 düzeyinde. Çiftçi bu işten para kazanamıyor, eser desenini değiştiriyor. Hangi eserden kar sağlarım diye arayışta. Her yıl ziyan eden çiftçi sayısı azalıyor zira tarımı bırakıyorlar. Bugün Türkiye’de kayıtlı çiftçi sayısı 2 milyon 300 bine düştü. Nüfusumuz 90 milyon. Bu insanların besinini sağlayacak üreticilere sahip çıkmazsak, bu işin sonu yeterli değil.”

Patates üreticisinin eserinin yarısının tarlada kaldığını belirten Gürer, artan ilaç, gübre ve tohum maliyetlerini karşılayabilmek için çiftçinin eserini maliyetin altında satmak zorunda kaldığını söyledi. Gürer, “Tüccarın eline bakan bir üretim modeli sürdürülemez. Bu yapıyla meseleler büyüyerek devam eder” ikazında bulundu.

“İHRACAT MAHZURLARININ KALDIRILMASI GEREKİYOR”

Üretici Özçelik, “Kayseri, Nevşehir, Niğde… Üç büyük market fiyat artırmasını bekliyor. Tarım Bakanlığı’nın ihracat konusundaki vize, pasaport, gümrük vergisi üzere mahzurları kaldırması lazım. Bugün, yarın bu mallar kalacak. Üç gün sonra tüccar gelse de almaz. Eser tarlada yanacak. Buna bir tahlil bulunmalı. Herkes birbirini oyalıyor. Tahlil yok. 15 gün sonra bu mal aslında 20 liraya da kalmaz. Pili bitmiş durumda” dedi.

“Patatesin iki tipi var: Yazlık ve kışlık. Yazlık patates ince kabuklu olduğu için depolanamaz; hasat edilir edilmez sevk edilmesi gerekir. Kışlık patates ise 6-7 ay depolanabiliyor” diyen Gürer, bu yıl yazlık patatesin bedel bulmadığını söyledi.

Bazı bölgelerde don ziyanının yaşandığını hatırlatan Gürer, “Niğde’de ekimler don sonrası yapıldığı için çiftçi “Belki bu yıl kazanırız” diye umutlandı. Lakin geldik, gördük ki çiftçi yeniden mağdur. Tekrar sorun var, yeniden patates para etmiyor. 1 milyon ton patates üreten Niğde’nin çiftçisi ne yapacağını kara kara düşünüyor” dedi. Gürer, tarım siyasetlerinin üreticiyi koruyacak halde yine düzenlenmesi gerektiğini belirtti.