Yüzen ada iklim değişikliğine çözüm mü sunuyor? İşin uzmanları anlattı

Maldivler, iklim değişikliğinin yıkıcı tesirlerine karşı çığır açan bir tahlille dünya sahnesinde: Dünyanın birinci gerçek yüzen ada kenti.

Hint Okyanusu’nun turkuaz sularında, başşehir Malé’ye yalnızca 10 dakikalık bir tekne seyahati arasında, 5.000 yüzen konuttan oluşan bu yenilikçi kent, 20.000 bireye mesken sahipliği yapmaya hazırlanıyor.

Peki, bu tezli proje, okyanusla yükselen bir umut mu, yoksa yalnızca bir vizyon mu? Bilim insanları ve uzmanlar, Maldivler’in bu atağını mercek altına aldı.

Maldivler, 1.190 adadan oluşan bir ada ülkesi ve ortalama 1,5 metre yükseklikteki coğrafyasıyla, deniz düzeyinin yükselmesi tehdidiyle karşı karşıya.

Birleşmiş Milletler Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) raporuna nazaran, global ısınma 1,5°C’yi aşarsa, Maldivler’in %80’i 2100 yılına kadar sular altında kalabilir. Bu dramatik tablo, Maldivler hükümetini, Hollandalı mimarlık firması Waterstudio ve Dutch Docklands ile iş birliği yaparak, yüzen ada kenti projesini hayata geçirmeye itti. Proje, 2022’de resmi olarak başladı ve 2027’de tamamlanması planlandı.

Yüzen kent, 200 hektarlık bir lagünde, mahallî mercan cinslerinden esinlenen altıgen bir ızgara nizamında tasarlandı. Üstten bakıldığında, “beyin mercanı” (diploria labyrinthiformis) desenini andıran bu yapı, hem estetik hem de fonksiyonel bir yaklaşım sunduı.

Waterstudio’nun kurucusu mimar Koen Olthuis, “Bu kent, iklim değişikliğine karşı bir savunma değil, tabiatla ahenk içinde yaşama modeli. Maldivler, iklim mültecisi olmaktan iklim yenilikçisi olmaya geçiş yapıyor” dedi.

Olthuis, yüzen yapıların teleskopik çelik kazıklarla deniz tabanına sabitlendiğini ve dalgalarla birlikte yükselip alçalabileceğini, böylelikle sakinlerin deniz tutmasından etkilenmeyeceğini vurguladı.

Projenin çevresel tesiri, lokal mercan uzmanları tarafından titizlikle incelendi ve Maldivler hükümeti tarafından onaylandı. Kentin altına, cam köpüğünden yapılmış yapay mercan bankları yerleştirilerek doğal mercan büyümesi teşvik ediliyor. Ayrıyeten, kent büsbütün yenilenebilir güçle çalışacak; güneş gücüyle beslenen bir akıllı şebeke ve derin deniz suyundan soğutma sistemi, güç verimliliğini artıracak. Atık su, yerinde arıtılarak bitkiler için gübreye dönüştürülecek.

Oxford Üniversitesi’nden etraf bilimci Prof. Mark Maslin, “Maldivler’in yüzen kenti, sürdürülebilir kentsel planlamanın geleceği için bir laboratuvar. Bu proje, iklim değişikliğine karşı yenilikçi tahlillerin uygulanabilir olduğunu gösteriyor” yorumunda bulundu.

Yüzen kent, 5.000 konuttan oluşacak ve konutlar, restoranlar, mağazalar, okul ve hastane üzere altyapılarla tamamlanacak. Araç trafiğine kapalı olan kentte ulaşım, tekneler, bisikletler ve elektrikli scooter’larla sağlanacak.

Ev fiyatlarının 250.000 dolardan başlaması, hem lokal balıkçı ailelerini hem de milletlerarası yatırımcıları çekmeyi hedefledi.

Maldivler Turizm Bakanı Abdulla Mausoom, “Bu proje, sürdürülebilir turizmi ve hayatı destekleyen fütüristik bir eser. Maldivler, tabiatla ahenk içinde yeni bir çağ başlatıyor” dedi. Lakin proje, birtakım zorluklarla karşı karşıya.

Newsweek’e konuşan Olthuis, Hindistan ve Çin ortasındaki ekonomik çıkar çatışmalarından kaynaklanan politik gecikmelerden bahsetti. Buna karşın, inşaat tam gaz ilerliyor ve birinci sakinlerin 2024 sonlarında taşınması beklendi.

Scripps Oşinografi Enstitüsü’nden Prof. Lisa Levin, “Yüzen kent, teknolojik bir muvaffakiyet olabilir, fakat uzun vadeli ekolojik tesirleri dikkatle izlenmeli. Mercan resifleri, Maldivler’in biyoçeşitliliğinin belkemiği” ikazında bulundu.

Maldivler’in yüzen ada projesi, yalnızca bir mühendislik olağanüstüsü değil, tıpkı vakitte iklim değişikliğine karşı global bir manifesto.

Dünya Bankası’na nazaran, 2100 yılına kadar deniz düzeyinin 10 ila 100 cm yükselmesi bekleniyor; bu, Maldivler üzere alçak ada ülkeleri için varoluşsal bir tehdit.

Hollanda’daki yüzen mimari hareketinin öncüsü olan Waterstudio, 300’den fazla yüzen konut, okul ve ofis tasarladı; Maldivler projesi ise bu alandaki en argümanlı teşebbüs.

Rotterdam’daki Global Adaptasyon Merkezi’nin lideri Prof. Patrick Verkooijen, “Maldivler, küçük bir ada ülkesi olmasına karşın, iklim adaptasyonunda liderlik yapıyor. Bu proje, öbür kıyı kentleri için bir ilham kaynağı olabilir” dedi.

Maldivler’in yüzen ada kenti, iklim değişikliğiyle uğraşta bir dönüm noktası mı olacak, yoksa yalnızca süreksiz bir tahlil mü? 2027’de tamamlandığında, bu sorunun yanıtı netleşeceği bildirildi.